درگذشت «چارلز ببیج» مخترع ماشین‌حساب

چارلز ببیج، دانشمند انگلیسی، در ۲۶ دسامبر ۱۷۹۲م در یکی از ایالت‏های جنوبی انگلستان به‌دنیا آمد. وی از کودکی به فراگیری ریاضیات علاقه داشت و در این رشته معلومات فراوانی کسب کرد، به‌طوری که پس از ورود به کالج به‌زودی دریافت که اطلاعات وی در ریاضیات بیش از استاد است. این در حالی بود که چارلز در آن زمان تنها ۹ سال داشت. وی در سال ۱۸۱۲م انجمن تحلیلی را برای پیشبرد ریاضی تاسیس کرد و در ۲۴ سالگی به عضویت انجمن سلطنتی انگلستان برگزیده شد.

ببیج در سال‏های بعد درصدد برآمد دستگاهی بسازد که از عهده انجام هرگونه اعمال محاسبات ریاضی برآید و هزار عدد پنجاه رقمی را در حافظه نگاه دارد. از این‏رو تلاش خود را به‌کار بست تا اینکه در سال ۱۸۳۳م، ماشین محاسبه‏ای را که به نام ماشین تفاضلی ببیج مشهور است، ساخت.

وی تمام عمر و ثروت خود را صرف ساخت این دستگاه کرد و آن را به دنیای علم عرضه کرد. در طرح ببیج، هیچ‌جایى برای استفاده از جریان برق و لوله‏های الکترونیکی منظور نشده بود و در مرحله بعد، او در نظر داشت که با وسایل مکانیکی، ماشین تحلیلی و حساب خود را بسازد.

هرچند ببیج موفق به این امر نشد، ولی در حدود یک قرن بعد، دانشمندان دیگری طرح‏های ببیج را کامل‌تر کردند و با استفاده از نیروی الکتریسیته، آن را به‌صورت دقیق‏تر ساختند. از این‌روست که ببیج به‌عنوان پدر حسابگرهای جدید به‌شمار می‏رود. وی علاوه بر آن، نخستین سرعت‏نما را ساخت، سپر جلوی لکوموتیو را طراحی کرد و وسیله‏ای برای دیدن شبکیه چشم را اختراع کرد. چارلز ببیج مردی پرکار و جامع‌الفنون بود. او در کتابی که به‌عنوان در باب اقتصاد کارخانه‏ها و ماشین‏ها نوشت، آنچه را امروزه پژوهش‏های پیش از عمل نام دارد پیش‏بینی کرد.

او مقالات مفصلی درباره فیزیک، زمین‏شناسی، نجوم و باستان‏شناسی دارد که از اهمیت زیادی برخوردارند، ولی با این حال، مهم‏ترین کار علمی او، اختراع ماشین‌حساب است. چارلز ببیج سرانجام در ۱۸ اکتبر ۱۸۷۱م در ۷۹ سالگی درگذشت.