گروه تاریخ و اقتصاد: آنچه می‌خوانید بخش ششم (پایانی) مذاکرات نمایندگان مجلس شورای ملی است در روز شنبه، ۱۹ آذر ۱۲۸۸ شمسی: رئیس: سه فقره لایحه است که وزارت مالیه فرستاده است در باب حقوق متوفیات فقط خوانده می‌شود و بعد اگر رای می‌دهید به کمیسیون رجوع شود، والا در همین‌جا رای گرفته شود (ذکاء الملک لوایح را قرائت کرد).

رئیس: چون می‌دانید کسى که مرحوم شد و حقوق او از پانصد تومان نقد و ده خروار جنس علاوه باشد به موجب قانون باید مجلس شورای ملى رای بدهد. این است که وزیر مالیه اینها را پیشنهاد کرده است (در این سه خصوص اینجا رای می‌گیریم یا به کمیسیون رجوع شود).

وکیل‌التجار: یک توضیحى می‌خواهم بدهم اگر به کمیسیون رجوع می‌شود محتاج نیست همانجا توضیح می‌کنیم و عرض خودم را خواهم کرد.

رئیس: آن کمیسیون سابق که نمی‌تواند در این باب رسیدگى کند مگر اینکه از طرف مجلس رجوع شود به آن کمیسیون که تکلیف خود را بداند.

نواب: سابقا قرار شد که اینها را سالى یک مرتبه یا دو مرتبه به مجلس بفرستند بعد از آنکه جمع شد آن‌وقت خودشان تفتیشات خودشان را، یعنى وزارت مالیه خواهند کرد. اینجا مخالف قانون متوفیات مى‌‌نویسد، ولى جهتش را هم مى‌نویسد که بعد از تحقیقات معلوم می‌شود اینها فقیر هستند.

رئیس: اما التفات بفرمایید که اینها از پارسال و پیرارسال مانده است. اگر جواب به آنها داده نشود اسباب یأس آنها می‌شود، و‌الا متوفى را همان‌طور که فرمودند به مراکز لازمه تلگرافا یا کتبا اظهار می‌کنند و جواب می‌خواهند اگر آنها را یک سال یا شش‌ماه بى‌جواب بگذارند اسباب پریشانى و یأس آنها می‌شود، اما اینها از پارسال و پیرارسال است. قانون متوفیات هم تصویب کرد وزیر مالیه نیز تحقیقات خودش را کرده جز در یک فقره که گویا نتوانسته است تحقیق بکند و در دو مطلب دیگر رای خودش را اظهار داشته و این رای که می‌دهد موافق قانون است؛ مثلا کسى که حقوقش دویست تومان بوده است برای عیال او صد تومان تصویب می‌کنند، چرا؟ برای اینکه نصفش را می‌اندازند و منوط می‌ماند برای مجلس و تصویب وزارت مالیه و برای عیال او سهم دخترى می‌دهد که می‌شود صد تومان، وانگهى وقتی که از پانصد تومان متجاوز شد منوط می‌ماند برای مجلس و تصویب وزیر مالیه در این دو باب داده است. حالا در این باب به همان کمیسیون مجلس رجوع می‌شود که ملاحظات خود را بنمایند.

تقى‌زاده: آن کمیسیون وقتى که اجتماع کردند ملاحظه کردند که این جور ملاحظات را نمی‌توانند قبول کنند برای اینکه آن کمیسیون برای بودجه موقتى ادارات معین شده است و فورى است. به آخر سال چیزى باقى نمانده با وجود این بعضى از اعضا نتوانستند سر کار خودشان حاضر شوند، با این کوتاهى روزها؛ مثلا قرار گذاشته‌اند یک ساعت بعدازظهر تشکیل شده تا اول مذاکرات مجلس مشغول باشند. با وجود این بنده نمى‌توانم حاضر بشوم روزى سه چهار کاغذ از این قبیل می‌رسد این بودجه‌ها همین‌طور می‌ماند.

رئیس: سابقا ارباب جرائد تظلمى ‌کردند به کمیسیون عالى در باب زیادى اجرت تلگراف و پست که زیاد است و در آنجا موقتا قرار شد که تخفیفى داده شود و آن وقت مجلس هرطور که صلاح می‌داند تصویب کند. این است که وزارت پست در این خصوص امروز به مجلس اظهارى کرده و رای خواسته است.