بازرگان معترض و ساخت هتل تاج محل
گروه تاریخ و اقتصاد: در روز ۱۶ دسامبر سال ۱۹۰۳ هتل و قصر تاج محل به روی عموم مردم گشوده شد. این هتل که ۵۶۵ اتاق دارد در جنوب شهر مومبای یا بمبئی در منطقه «کـلابـه»، روبه روی دروازه هند بنا شده است و بر اساس نشانه‌ها و عناصر معماری هندی طراحی و ساخته شده است. در تاریخ ۲۶ نوامبر ۲۰۰۸ میلادی، در اثر یک رشته عملیات تروریستی در بمبئی خسارات عمده‌ای به این هتل وارد شد، سقف آن به آتش کشیده و نابود شد که دوباره مرمت شده است. داستان احداث هتل کاخ تاج‌محل مومبای، مانند داستان بنای تاج محل اصلی در آگرا شنیدنی است.
گروه تاریخ و اقتصاد: در روز 16 دسامبر سال 1903 هتل و قصر تاج محل به روی عموم مردم گشوده شد. این هتل که 565 اتاق دارد در جنوب شهر مومبای یا بمبئی در منطقه «کـلابـه»، روبه روی دروازه هند بنا شده است و بر اساس نشانه‌ها و عناصر معماری هندی طراحی و ساخته شده است. در تاریخ ۲۶ نوامبر ۲۰۰۸ میلادی، در اثر یک رشته عملیات تروریستی در بمبئی خسارات عمده‌ای به این هتل وارد شد، سقف آن به آتش کشیده و نابود شد که دوباره مرمت شده است. داستان احداث هتل کاخ تاج‌محل مومبای، مانند داستان بنای تاج محل اصلی در آگرا شنیدنی است. در زمان سلطه بریتانیا در هند، جمشیدجی تاتا، از بازرگانان پارسی یا زرتشتی هندی که بعدها پدر صنعت هندوستان لقب گرفت، می‌خواست برای یکی دو روز در هتل واتسون، از بهترین هتل‌های بمبئی بماند. به او اجازه نمی‌دهند، چون هتل مختص سفیدها یا فرنگی‌ها بود. زخم این اهانت اجنبی‌ها در سینه جمشیدجی تاتا می‌ماند و او تصمیم می‌گیرد هتلی بسازد که هتل واتسون را هم تحت‌الشعاع قرار دهد. جمشیدجی تاتا که یک پارسی هند (زرتشتی) و از سرمایه‌داران بنام هندوستان بود، با کمک دو معمار هندی و یک معمار انگلیسی هتل مجلل تاج محل را ساخت.
در جریان جنگ جهانی اول، وارثان جمشیدجی تاتا، هتل تاج محل را به یک بیمارستان ۶۰۰ تخت خوابی تبدیل کردند. خود جمشیدجی تاتا در سال ۱۹۰۴، یک سال بعد از گشایش هتل تاج محل درگذشت. اما تاج محل از پرآوازه‌ترین بناهای جهان و آرامگاه زیبا و باشکوهی است که در نزدیکی شهر آگره و در ۲۰۰ کیلومتری جنوب دهلی نو پایتخت هند واقع شده‌است و یکی از عجایب هفتگانه جدید دنیا به‌شمار می‌رود. این بنا به دستور شاه جهان، پنجمین امپراتور گورکانی هند به منظور یادبود همسر ایرانی‌تبارش،به‌نام ارجمند بانو بیگم مشهور به ممتاز محل که در سال ۱۶۳۱م در سفری جنگی هنگام وضع حمل فوت کرد بنا شده است. خود شاه‌جهان نیز بعدتر در همان‌جا به خاک سپرده شد. همان‌طور که مشخص است، نام این بنا، ایرانی است. این ساختمان بر پایه مخلوطی از معماری ایرانی، هندی و اسلامی بنا شده‌است و در ساخت آن ۲۰هزار هنرمند و معمار از نقاط مختلف آسیا به‌خصوص ایران، شبه قاره هند، آسیای میانه و آناتولی شرکت داشته‌اند. آغاز ساخت تاج‌محل سال ۱۶۳۲م (۱۰۴۲ ش) بوده و در سال ۱۶۴۷م (۱۰۵۷ ش) تکمیل شده است. در متون تاریخی به نام معمار این مجموعه اشاره نشده‌است اما در برخی از متن‌های متاخر، از شخصی به نام استاد احمد لاهوری یاد شده است. بنا به یک دستنویس بازمانده از سده ۱۷ میلادی، سرمعمار تاج محل و لال قلعه یا قلعه سرخ در دهلی همین استاد احمد لاهوری بوده است.
علاوه بر این، در برخی از متون از شخصی به نام استاد عیسی نام برده شده که بعضی او را اهل شیراز و عده‌ای وی را به‌دلیل لقبش که افندی بوده اهل استانبول دانسته‌اند. برخی از پژوهشگران نیز به یک نسخه خطی اشاره کرده‌اند که در آن به «استاد عیسی شیرازی نقشه‌نویس» و «امانت خان شیرازی طغرانویس» اشاره شده است. جدای افراد نامبرده از فردی به نام جرونیمو ورونئو اهل ونیز هم نام برده شده‌است. عبدالحق شیرازی که سال ۱۶۰۹ از شیراز به هند مهاجرت کرد و به خاطر استعداد فوق‌العاده‌اش در هنر خوشنویسی از سوی شاه جهان به «امانت خان» ملقب شد. به احتمال قریب به یقین، تمام خطاطی‌های روی در و دیوارهای تاج محل به امانت خان واگذار شده بود، چون تنها نام اوست که به شکل «امانت‌خان الشیرازی» زیر یکی از خطاطی‌ها در ایوان جنوبی تاج محل حک شده‌است. امضای او حاکی از مقام بلند امانت خان در دربار گورکانیان نیز هست. در بنای تاج محل آنچه کاملا مسلم است این است که خط ثلث کتیبه‌های تاج محل که به رنگ مشکی بر زمینه مرمر سفید نشسته اثر امانت خان شیرازی است. وجود یک معمار لاهوری در طراحی تاج محل به معنی فقدان یک یا چند معمار ایرانی نیست. زیرا می‌توان اظهار داشت که طراحی و ساخت این مجموعه عظیم و باشکوه، تنها توسط یک معمار صورت نپذیرفته است و به احتمال زیاد چند نفر معمار و عده کثیری هنرمند در این کار مشارکت داشته‌اند.
به گفته تاریخدان آمریکایی «میلو بیچ»، در این مورد می‌توان تنها گمانه‌زنی کرد که معمار اصلی تاج محل چه کسی بوده، اما این نکته روشن است که خود شاه جهان به هنر معماری علاقه داشت و لابد در طراحی تاج محل نیز دست‌کم نقش یک رایزن را داشته است. گفته می‌شود برای ساخت تاج محل 20 هزار کارگر، استادکار، معمار، سنگ‌تراش، نقاش، فلزکار و جواهرتراش به‌مدت 22 سال کار کرده‌اند.
در جریان جنگ جهانی اول، وارثان جمشیدجی تاتا، هتل تاج محل را به یک بیمارستان ۶۰۰ تخت خوابی تبدیل کردند. خود جمشیدجی تاتا در سال ۱۹۰۴، یک سال بعد از گشایش هتل تاج محل درگذشت. اما تاج محل از پرآوازه‌ترین بناهای جهان و آرامگاه زیبا و باشکوهی است که در نزدیکی شهر آگره و در ۲۰۰ کیلومتری جنوب دهلی نو پایتخت هند واقع شده‌است و یکی از عجایب هفتگانه جدید دنیا به‌شمار می‌رود. این بنا به دستور شاه جهان، پنجمین امپراتور گورکانی هند به منظور یادبود همسر ایرانی‌تبارش،به‌نام ارجمند بانو بیگم مشهور به ممتاز محل که در سال ۱۶۳۱م در سفری جنگی هنگام وضع حمل فوت کرد بنا شده است. خود شاه‌جهان نیز بعدتر در همان‌جا به خاک سپرده شد. همان‌طور که مشخص است، نام این بنا، ایرانی است. این ساختمان بر پایه مخلوطی از معماری ایرانی، هندی و اسلامی بنا شده‌است و در ساخت آن ۲۰هزار هنرمند و معمار از نقاط مختلف آسیا به‌خصوص ایران، شبه قاره هند، آسیای میانه و آناتولی شرکت داشته‌اند. آغاز ساخت تاج‌محل سال ۱۶۳۲م (۱۰۴۲ ش) بوده و در سال ۱۶۴۷م (۱۰۵۷ ش) تکمیل شده است. در متون تاریخی به نام معمار این مجموعه اشاره نشده‌است اما در برخی از متن‌های متاخر، از شخصی به نام استاد احمد لاهوری یاد شده است. بنا به یک دستنویس بازمانده از سده ۱۷ میلادی، سرمعمار تاج محل و لال قلعه یا قلعه سرخ در دهلی همین استاد احمد لاهوری بوده است.
علاوه بر این، در برخی از متون از شخصی به نام استاد عیسی نام برده شده که بعضی او را اهل شیراز و عده‌ای وی را به‌دلیل لقبش که افندی بوده اهل استانبول دانسته‌اند. برخی از پژوهشگران نیز به یک نسخه خطی اشاره کرده‌اند که در آن به «استاد عیسی شیرازی نقشه‌نویس» و «امانت خان شیرازی طغرانویس» اشاره شده است. جدای افراد نامبرده از فردی به نام جرونیمو ورونئو اهل ونیز هم نام برده شده‌است. عبدالحق شیرازی که سال ۱۶۰۹ از شیراز به هند مهاجرت کرد و به خاطر استعداد فوق‌العاده‌اش در هنر خوشنویسی از سوی شاه جهان به «امانت خان» ملقب شد. به احتمال قریب به یقین، تمام خطاطی‌های روی در و دیوارهای تاج محل به امانت خان واگذار شده بود، چون تنها نام اوست که به شکل «امانت‌خان الشیرازی» زیر یکی از خطاطی‌ها در ایوان جنوبی تاج محل حک شده‌است. امضای او حاکی از مقام بلند امانت خان در دربار گورکانیان نیز هست. در بنای تاج محل آنچه کاملا مسلم است این است که خط ثلث کتیبه‌های تاج محل که به رنگ مشکی بر زمینه مرمر سفید نشسته اثر امانت خان شیرازی است. وجود یک معمار لاهوری در طراحی تاج محل به معنی فقدان یک یا چند معمار ایرانی نیست. زیرا می‌توان اظهار داشت که طراحی و ساخت این مجموعه عظیم و باشکوه، تنها توسط یک معمار صورت نپذیرفته است و به احتمال زیاد چند نفر معمار و عده کثیری هنرمند در این کار مشارکت داشته‌اند.
به گفته تاریخدان آمریکایی «میلو بیچ»، در این مورد می‌توان تنها گمانه‌زنی کرد که معمار اصلی تاج محل چه کسی بوده، اما این نکته روشن است که خود شاه جهان به هنر معماری علاقه داشت و لابد در طراحی تاج محل نیز دست‌کم نقش یک رایزن را داشته است. گفته می‌شود برای ساخت تاج محل 20 هزار کارگر، استادکار، معمار، سنگ‌تراش، نقاش، فلزکار و جواهرتراش به‌مدت 22 سال کار کرده‌اند.
ارسال نظر