آمار چه می‌گوید

مشاغل خانواده‌های تهرانی در سال ۱۳۰۱

بخشی از سالنامه سال ۱۳۰۱ درباره خلاصه مشاغل سرپرست خانوارهای تهرانی در همان سال است. در این جدول مشاغل این افراد در ۱۲ بخش فلاحتی، استخراج معدن، صنعت و حرفه، صنایع راجع به علوم، حمل و نقل، کسب و تجارت، وزارتخانه‌ها و ادارات، مشاغل آزاد، سرمایه‌داری، نوکری و سرایداری، متفرقه و اشخاص بی‌حاصل دسته‌بندی شده است. همچنین استاد یا شاگرد بودن آنها در کارهایی که به صورت استاد و شاگردی است مشخص شده و این اطلاعات با توجه به محل سکونت این افراد، در هر ۱۰ ناحیه تهران ارائه شده است. بر این اساس بیشتر این افراد به کسب و تجارت مشغول بوده‌اند و دقیقا ۱۱۰۹۷ نفر آنها تجارت می‌کرده‌اند که در این میان ۹۹۱۸ نفر استاد و ۱۱۷۹ نفر از آنها شاگرد بوده‌اند.

بخشی از سالنامه سال ۱۳۰۱ درباره خلاصه مشاغل سرپرست خانوارهای تهرانی در همان سال است. در این جدول مشاغل این افراد در ۱۲ بخش فلاحتی، استخراج معدن، صنعت و حرفه، صنایع راجع به علوم، حمل و نقل، کسب و تجارت، وزارتخانه‌ها و ادارات، مشاغل آزاد، سرمایه‌داری، نوکری و سرایداری، متفرقه و اشخاص بی‌حاصل دسته‌بندی شده است. همچنین استاد یا شاگرد بودن آنها در کارهایی که به صورت استاد و شاگردی است مشخص شده و این اطلاعات با توجه به محل سکونت این افراد، در هر ۱۰ ناحیه تهران ارائه شده است. بر این اساس بیشتر این افراد به کسب و تجارت مشغول بوده‌اند و دقیقا ۱۱۰۹۷ نفر آنها تجارت می‌کرده‌اند که در این میان ۹۹۱۸ نفر استاد و ۱۱۷۹ نفر از آنها شاگرد بوده‌اند. بیشترین این افراد بالطبع در بازار و بعد از آن در عودلاجان ساکن بوده‌اند. بعد از کسب و کار، این افراد در بخش صنعت و حرفه به کار مشغول بوده‌اند. تعداد افراد شاغل در این زمینه ۱۰۶۸۰ نفر و ۹۳۶۱ نفر از آنها استاد و ۱۳۱۹ نفر شاگرد بوده‌اند. بیشترین این افراد نیز در بازار و سپس در عودلاجان ساکن بوده‌اند. استخراج معدن نیز بخشی است که مردم کمتر از سایر مشاغل در آن مشغول به کار بوده‌اند. طبق آمار موجود تنها ۱۸ نفر از افراد سرپرست خانوار در این حرفه کار می‌کردند و بیشتر آنها در ناحیه‌های دولت و عودلاجان ساکن بوده‌اند. تمام این ۱۸ نفر در این حوزه استاد بوده‌اند.

علاوه بر اطلاعات فوق، این جدول نشان می‌دهد که سرپرست خانوارهای ساکن هر ناحیه تهران بیشتر به کدام حرفه مشغول بوده‌اند. طبق آمار موجود بیشتر ساکنان ناحیه ارک، از لحاظ شغلی جزو اشخاص بی‌حاصل بوده‌اند (۲۸۶ نفر) و بعد از آن اغلب در وزارتخانه‌ها و ادارات مشغول به کار بوده‌اند (۱۳۶ نفر). شغل بعدی افراد این ناحیه صنعت و حرفه و تعداد آنها ۱۳۳ نفر بوده است. در ناحیه دولت ۹۷۶ نفر در وزارتخانه‌ها و ادارات، ۹۳۱ نفر در بخش کسب و تجارت و ۸۹۱ نفر به صنعت و حرفه اشتغال داشته‌اند. بیشترین افرادی که در بخش فلاحت(کشاورزی) در تهران مشغول به کار بوده‌اند نیز در همین ناحیه ساکن بوده‌اند (۱۲۱ نفر). در ناحیه حسن‌آباد ۶۳۱ نفر جزو اشخاص بی‌حاصل بوده، ۴۰۸ نفر در کسب و تجارت و ۳۸۲ نفر نیز در وزارتخانه‌ها و ادارات مشغول به کار بوده‌اند. در ناحیه سنگلج ۱۳۲۴ نفر در وزارتخانه‌ها و ادارات، ۱۳۲۳ نفر در صنعت و حرفه و ۱۲۹۹ نفر در کسب و تجارت کار می‌کرده‌اند. در ناحیه قنات‌آباد ۱۳۸۹ نفر در صنعت و حرفه، ۱۳۷۶ نفر در کسب و تجارت و ۸۳۴ نفر در وزارتخانه‌ها و ادارات مشغول به کار بوده‌اند. در ناحیه محمدیه ۲۱۹۴ نفر در صنعت و حرفه و ۱۶۹۷ نفر در کسب و تجارت و ۳۸۹ نفر در بخش حمل و نقل شاغل بوده‌اند. در ناحیه قاجاریه ۸۰۶ نفر در صنعت و حرفه، ۶۳۶ نفر در کسب و تجارت و ۷۵۱ نفر در وزارتخانه‌ها و ادارات مشغول کار بوده‌اند. در ناحیه بازار ۲۴۲۱ نفر در کسب و تجارت، ۲۹۳۵ نفر در صنعت و حرفه مشغول به کار بوده و ۱۰۸۶ نفر هم جزو اشخاص بی‌حاصل به شمار رفته‌اند. در ناحیه عودلاجان ۲۰۷۲ نفر در کسب و تجارت و ۱۶۸۱ نفر در صنعت و حرفه کار می‌کرده‌اند و ۹۴۳ نفر نیز جزو افراد بی‌حاصل ثبت شده‌اند.

البته باید توجه داشت که این جدول مربوط به آمار خلاصه مشاغل سرپرستان خانوار ذکور تهرانی است و جدول دیگری نیز در این بخش آمده که آمار خلاصه مشاغل سرپرستان خانوار اناث تهرانی را نشان می‌دهد. در این جدول مشاغل این زنان در ۶ بخش حرفه و صنعت، کسب، مشاغل آزاد، سرمایه‌داری، کلفتی و اشخاص بی‌حاصل تقسیم شده است. بیشتر این زنان جزو اشخاص بی‌حاصل بوده‌اند. تعداد این افراد برابر با ۲۶۳۷ نفر بوده. ۶۵۵ نفر در حرفه و صنعت، ۱۸۷ نفر خدمتکار (کلفت)، ۱۵۰ نفر در مشاغل آزاد، ۱۴۵ نفر در بخش سرمایه‌داری و ۳۳ نفر نیز در بخش کسب مشغول به کار بوده‌اند.

با توجه به آمار ارائه‌ شده، تعداد مردان و زنان سرپرست خانواری که جزو اشخاص بی‌حاصل محسوب شده‌اند نسبتا بالا است. بر این اساس ۶۴۰۲ مرد و ۲۶۳۷ زن، یعنی حدود ۲۰ درصد سرپرستان خانوار تهران، در این تقسیم‌بندی قرار داشته‌اند.

- به نقل از یک مقاله، نوشته احمد مسجدجامعی

- منبع اصلی: سالنامه احصائیه شهر طهران از سنه ۱۳۰۰ الی ۱۳۰۳ شمسی، (۱۳۰۴)، شرکت مطبعه مدرن، تهران