طرح اقتصاد بدون نفت

دکتر «یالمار شاخت»، اقتصاددان و ناسیونالیست مشهور آلمانی، با نام کامل «یالمار هوراسه گریلی شاخت» کمیسر مالی و رئیس رایش بانک در جمهوری وایمار و رئیس بانک رایش بین سال‌های ۱۹۳۳ تا ۱۹۳۹ در آلمان نازی بود. او از محرک‌های اصلی برنامه دوباره‌سازی، دوباره‌صنعتی کردن و تجدید تسلیحاتی آلمان، و یک منتقد شدید تعهد غرامت کشورش بعد از جنگ جهانی اول بود. وی تا ۱۹۴۱ با جبهه مقاومت المان همکاری کرده بود. در ۲۳ ژوئیه ۱۹۴۴ پس از سوء قصد علیه هیتلر در کودتای ۲۰ ژوئیه دستگیر شد و ابتدا به راونسبروک و سپس به اردوگاه مرگ فلوسنبورگ و در نهایت به اردوگاه کار اجباری داخائو فرستاده شد.شاخت برای اظهارنظر جهت بهبود اوضاع اقتصادی ایران بیستم آبان ۱۳۱۴ (۱۱نوامبر ۱۹۳۵) وارد تهران شد و با مقامات دولتی از جمله رضاشاه پهلوی ملاقات کرد که روزنامه‌های لندن از آن ابراز ناخرسندی کردند و نوشتند که دکتر شاخت به اشاره هیتلر به ایران آمده بود. از زمان دیدار شاخت از ایران بود که انگلیسی‌ها یقین حاصل کردند که رضاشاه در جست وجوی مفری است تا نفود و مداخله آنان در امور ایران را به حداقل برساند.دکتر «یالمار شاخت» در آن سال پس از انجام بررسی‌هایی و با توجه به وضعیت ایران، چند طرح مالیاتی، گمرکی و راه صنعتی شدن را به رضاشاه داده بود.«شاخت» در پایان جنگ دوم جهانی به اتهام کمک به ناسیونالیسم افراطی آلمان و تقویت آن و نیز دادن خط به هیتلر دستگیر و محاکمه شد، ولی مجازات نشد. بازپرس انگلیسی ضمن تحقیق و بازجویی از او، درباره دیدارش از تهران و احساس رضاشاه نسبت به دولت نازی آلمان هم از او سوال کرده بود که این پرسش و پاسخ در آرشیو مربوط محفوظ است. «شاخت» گفته بود که همانند سایر ناسیونالیست‌های آلمانی به ایرانیان علاقه‌مند بوده است.دکتر مصدق که با تحریم و محاصره اقتصادی دولت لندن دست به گریبان بود از دکتر شاخت خواست که «طرح اقتصاد بدون نفت» را برای ایران بنویسد و با خود به تهران بیاورد که او در سپتامبر ۱۹۵۲ (مهر ۱۳۳۱) با طرح خود به تهران آمد. تابستان سال بعد مصدق راه‌حل مسائل دیگری را از دکتر شاخت خواست که پیش از اتمام کار، حکومت او برانداخته شد. با وجود این، دکتر شاخت در فوریه ۱۹۵۴ (بهمن ۱۳۳۲) با راه‌حل‌های خود به تهران آمد که به آن توجهی نشد.

منبع: روزنامک