گروه تاریخ و اقتصاد: بخش دوم از گفت‌وگوی نمایندگان دارالشورای ملى را در روز پنج‌شنبه، ۱۴ خرداد ۱۲۸۷ شمسی می‌خوانید: آقا میرزا محمود: بنده در اول که اظهار این لایحه شد و جناب نایب رئیس فرمودند که از هیات رئیسه به کمیسیون مالیه رفته است و از آنجا به مجلس آمده است گمان کردم که این لایحه مال پیش است. بعد که تاریخ شنبه بیست و نهم را خواند تعجب کردم که یعنى چه شنبه ۲۹ که کمیسیون مالیه رسما منعقد نشده بود بنده در آن روز بودم که دو ثلث از اعضا حضور نداشتند در صورتی که به تصویب اکثریت آرای کمیسیون نشده است چرا بایست چنین چیزى را به مجلس راپورت بدهند.

احسن‌الدوله: در اینکه ما محتاج به معلمین صحیح هستیم و باید داشته باشیم در این اشکالى نیست، ولى حرف در اینجا است که وزرای ما همین قدر می‌خواهند که کنترات آنها بسته شود بعد از آن دیگر کارى ندارند و هیچ اثر و نتیجه‌ای از آن عمل بروز نمی‌کند و در این مدت تا به حال از وزارت معارف هیچ جبرانى از مافات نشده، اما در بابت تفاوت فرانک در اینجا اشخاص خارجه خیلى هستند که مواجب از روى همان فرانک می‌گیرند و هیچ صحبت تنزل فرانک نیست دیگر اینکه این معلمین طب غیر از تعلیم کارهاى طبابتى و عملیات دیگر هم دارند که از آنها هم دخل می‌برند پس در این صورت اضافه مواجب خواستن محل ندارد.

صدیق حضرت: این پنج نفر معلمین چهار نفرشان معلم طب هستند و لازم است که کنترات آنها تجدید شود، ولى یک نفرشان که معلم معدن‌شناسى است بنده شخصا اعتقاد ندارم که کنترات او تجدید شود. برای اینکه او در اینجا مقدمات این علم را می‌گوید و امروزه وجود یک نفر چنین معلمى که سالى دوازده هزار فرانک بگیرد محض تعلیم مقدمات این علم لازم نیست، ولى آن چهار نفر دیگر لازم است که کنتراتشان تجدید شود، اما درخصوص اضافه مواجب برای تنزل فرانک عرض می‌کنم که این پولى را که در اینجا می‌گیرند در همین مملکت خرج می‌کنند در این صورت تفاوتى در قیمت پیدا نمی‌شود و خوب است که از برای رفع گفت‌وگو همان‌طور که سابق هم به آنها از روى حساب تومان مواجب می‌دادند حالا هم همان‌طور تجدید کنترات شود که دیگر تفاوتى پیدا نکنند.

صدرالعلمای نطنزى: مسلم ما امروز معلم طب و ریاضى و غیره لازم داریم و به همان ترتیب که وزیر علوم تصویب کرده‌اند تجدید کنترات بشود، ولى تا ما شروطات کنترات را با مدت آن ندانیم نمی‌توانیم رای دهیم و معلم معدن‌شناسى هم البته لازم داریم و اگر تاکنون تدریس نشده از حالا به بعد باید تدریس شود، زیرا مقدمات این علم را از قبیل هندسه و غیره خیلى از شاگردها تحصیل کرده‌اند.

حاج سید عبدالحسین شهشهانى: گمانم این است تا حال معلمینى که از خارجه آورده‌اند مثل این چهار نفر معلم به موقع و بجا نیاورده‌اند و محصلینى که تحصیلشان تمام نشده تا یک اندازه محتاج به وجود این معلمین هستند. پس باید تجدید کنترات آنها بشود، ولى به شرطى که ترتیبات کنترات در یکى از کمیسیون‌هاى مجلس و اشخاصى که بصیر هستند مذاکره شده و معلوم شود و در باب تفاوت مواجب هم اشتباه شده. حالا چند نفرى که برای منفعت خود نقره آورده‌اند و نقره فى‌الجمله ارزان شده چندروز دیگر باز گران خواهد شد و در حقیقت نقره سکه نیست و نمی‌شود تفاوت برای آنها قرار داد و در باب آن یک نفر معلم معدن‌شناسى هم همان‌طور که جناب صدیق حضرت گفتند و از خارج هم اطلاع حاصل کرده‌ام امروزه بودن[او] و با این مبلغ لازم نیست.