زینب پاشا و بستن بازار در حمایت از مردم

گروه تاریخ و اقتصاد: زینب پاشا، فرزند شیخ‌سلیمان از محله فقیرنشین عموزین‌الدین تبریز بود. از تاریخ تولد، دوران کودکی و جوانی وی، اطلاعات زیادی در دست نیست. در کتاب «سه مبارز مشروطه» نوشته عبدالحسین ناهیدی‌ آذر؛ درباره زینب‌پاشا چنین نوشته شده است: «زینب پاشا، پیشتاز بیداری زن ستم‌دیده ایرانی است. وی تقریبا یک قرن و اندی پیش، مهر سکوت تاریخ را از لب برمی‌دارد و برای اولین بار در تاریخ ایران، با چهل نفر از شیرزنان تبریز علیه ستم‌پیشگان و به موازات آن علیه نابرابری‌های جنسیتی، که نظام فئودالی و دیدگاه‌های سنتی بر زنان تحمیل کرده بود، به جنگ مسلحانه دست می‌زند و همه را در برابر دلاوری‌های شگفت‌انگیز خود، به حیرت وا می‌دارد.

گروه تاریخ و اقتصاد: زینب پاشا، فرزند شیخ‌سلیمان از محله فقیرنشین عموزین‌الدین تبریز بود. از تاریخ تولد، دوران کودکی و جوانی وی، اطلاعات زیادی در دست نیست. در کتاب «سه مبارز مشروطه» نوشته عبدالحسین ناهیدی‌ آذر؛ درباره زینب‌پاشا چنین نوشته شده است: «زینب پاشا، پیشتاز بیداری زن ستم‌دیده ایرانی است. وی تقریبا یک قرن و اندی پیش، مهر سکوت تاریخ را از لب برمی‌دارد و برای اولین بار در تاریخ ایران، با چهل نفر از شیرزنان تبریز علیه ستم‌پیشگان و به موازات آن علیه نابرابری‌های جنسیتی، که نظام فئودالی و دیدگاه‌های سنتی بر زنان تحمیل کرده بود، به جنگ مسلحانه دست می‌زند و همه را در برابر دلاوری‌های شگفت‌انگیز خود، به حیرت وا می‌دارد. یکی از عوامل مهم جنبش زنان تبریز به رهبری زینب، ستمگری بیش از حد برخی شاهزادگان و حکام دوره قاجار در آذربایجان بود.» در حوادث مصادره‏ انبار میرزا عبدالرحیم قائم‌مقام، پیشکار آذربایجان و انبار نظام‏‌العلما، از قیام زینب پاشا و گروهش نام برده شده است.

به نوشته‏ اعتمادالسلطنه حادثه‏‏‏ اول در ۱۲- ۱۱ صفر ۱۳۱۳ ه.ق

روی داده و مردم به جان آمده از تعدی قائم مقام و اقوامش و ترقی قیمت نان و قحطی به ستوه آمده، برای شکایت به در خانه‏ پیشکار می‏روند و او هم به تفنگچیان خود دستور شلیک می‏دهد. در نتیجه‏ تیراندازی آنها نزدیک به ۳۰ نفر کشته می‏شوند و قائم‌مقام خود از ترس شورشیان به عمارت ولیعهد پناهنده می‏شود، و بعضی از بستگانش از شهر فرار می‏کنند‏.کریم طاهرزاده‌بهزاد، از شاهدان عینی آن حادثه شنیده است که در این هنگام قیام زنان تبریز به رهبری زینب پاشا آغاز می‌شود.

زینب پاشا به همراه گروه خود متشکل از زنان مسلح با چادر نماز که گوشه‌های آن را به کمر بسته بودند به بازار تبریز رفته دست به اسلحه برده و بازار را مجددا می‌بندد. پس از این واقعه هر زمان که ظلم و ستم حکومت جابر از حد می‌گذشته، دسته زن‌ها به سرپرستی زینب پاشا قیام کرده و پس از آن از نظرها پنهان می‌شدند و کسی هم به هویت آنان پی نمی‌برد.در گزارش آگوست ۱۸۹۵ / صفر ۱۳۱۳ هرگون فرانسوی ذکر شده که؛ در پی تظاهرات حدود سه هزار زن چوب به دست که کسبه را به بستن دکان و پیوستن به راهپیمایان مجبور کردند بر اثر تیراندازی افراد قشون، در روز اول شورش پنج و در روز دوم سه زن کشته شدند و تعدادی زخمی شدند و شعار زنان به شعار سیاسی بر ضد سلطنت قاجاریه تبدیل شد.