جنبش مشروطیت بسیاری چیزها را مشروط کرد به رای مردم. کشور در آن هنگام همه افق‌ها و چشم‌اندازهای خود را از دست داده بود و در خدمت منافع عده‌ای انگشت شمار قرار گرفته بود. مشروطیت راهی را گشود که توانایی جمع‌آوری و سامان بخشیدن به آن را نداشت. تجربه اجتماعی و سیاسی اندک بود و گرایش به سودجویی بسیار بالا. منافع ملی به صورت عشایر، زمینداران، گروه‌های سیاسی، دسته‌جات سرکش و… همچنان باقی ماند. برگرفته از: نظریه تمدن، نوشته یوکیچی فوکوتساوا، ترجمه چنگیز پهلوان