انگلستان در بیانیه‌‌ای رسمی اعلام کرد هر کشوری که از ایران نفت بخرد، باید منتظر اقدام انگلستان علیه خود باشد. هدف آن بود که با جلوگیری از فروش نفت، اقتصاد ایران از کار بیفتد. این نخستین تحریم اقتصادی ایران در تاریخ معاصر محسوب می‌‌شود. در این میان شرکت ژاپنی ایده‌‌میتسو کوسان تصمیم می‌‌گیرد این تحریم را بشکند و از ایران بی‌‌واسطه نفت بخرد. مالک و مدیر شرکت ایده‌‌میتسو ابتدا برادر کوچک خود کِی‌‌سوکه را در پوشش خبرنگار به ایران می‌‌فرستد تا با دولت مصدق مذاکره کند. در ۲۳مارس۱۹۵۳ (۳فروردین۱۳۳۲) کشتی نفتکش شرکت ایده‌‌میتسو موسوم به نیشومارو با ۵۵ خدمه از بندر کوبه به راه می‌‌افتد. مقصد در ابتدا عربستان سعودی معرفی می‌‌شود؛ اما کشتی در حقیقت به سوی بندر آبادان حرکت می‌‌کند.

کشتی در خلیج‌فارس با پرچم ژاپن از میان ناوهای انگلیسی عبور می‌‌کند و در ساعت یک بامداد دهم آوریل (۲۱ فروردین)، در تاریکی آب‌‌های آبادان، در بارانداز شماره ۱۹ بندر آبادان پهلو می‌‌گیرد. بلافاصله بارگیری نفت آغاز می‌‌شود که حدود دو روز به طول می‌‌انجامد. پس از اعطای هدایایی از دولت ایران به ناخدای کشتی تاتسوئو نی‌‌ئی‌‌تا، نیشومارو صبح روز پانزدهم آوریل (۲۶ فروردین) از آبادان به راه می‌‌افتد و در فضایی آکنده از نگرانی و اضطراب از آب‌‌های کم‌‌عمق خلیج‌فارس از کنار کشتی‌‌های انگلیسی عبور می‌‌کند. نیشومارو نهم آوریل (۱۹ اردیبهشت) در بندر کاواساکی ژاپن پهلو می‌‌گیرد و به این ترتیب نخستین تحریم نفتی ایران در هم می‌‌شکند. ایده‌‌میتسو بلافاصله در مصاحبه‌‌ای تاریخ اعزام بعدی نفتکش نیشومارو به ایران را اعلام می‌‌کند تا تحریم انگلستان را کاملا بی‌‌اثر نشان دهد.

دولت انگلستان که ادعای مالکیت نفت خریداری‌شده را داشت، دو بار از شرکت ایده‌‌میتسو شکایت می‌‌کند. بار اول رای به سود ایده‌‌میتسو صادر می‌‌شود و بار دوم با مذاکره مخفیانه ژاپنی‌‌ها، انگلستان شکایت خود را پس می‌‌گیرد و از شرکت ایده‌‌میتسو عذرخواهی می‌‌کند. دولت ایران به‌‌منظور تشویق مشتریانی که حاضر بودند در شرایط تحریم از ایران نفت خریداری کنند، تخفیف ۵۰درصدی نسبت به قیمت بازار نفت را به مشتریان پیشنهاد می‌‌داد و ژاپن از این تخفیف استفاده می‌‌کرد. باید در نظر گرفت تخفیف ۵۰درصد هم بابت خرید در شرایط تحریم اقتصادی در نظر گرفته شده بود. اگر کودتای ۲۸مرداد به وقوع نمی‌‌پیوست، ژاپن و ایتالیا دو دولتی که جزو شکست‌‌خوردگان جنگ دوم بودند و کینه‌‌ای از دولت‌های پیروز خصوصا انگلیس و آمریکا داشتند، بازار مطمئنی بودند؛ هرچند از تخفیف بالایی سود می‌‌بردند.

 

 منبع: ایسنا

اخبار مرتبط