خیابان شمس‌آبادی اصفهان  چگونه ساخته شد؟

به دلایلی ساخت و تعریض همین خیابان کوچک حدود ۱۲سال به طول انجامید؛ زیرا تعریض و آزادسازی آن برای مدیریت شهری بسیار پرهزینه بود. سرانجام بار ترافیک سنگین چهارباغ در دهه ۵۰، مدیریت شهری را ناچار کرد که دست‌‌‌به‌‌‌کار شود. درباره اینکه چرا شهرداری اصفهان ده‌‌‌ها خیابان را تعریض کرد، ولی نگران تعریض خیابان شمس‌‌‌آبادی بود، در نامه‌‌‌های اداری مربوط به ۱۳۴۰ معلوم می‌شود. در آن سال، شهرداری اصفهان گزارشی به «معاونت فنی اداره‌‌‌کل شهرداری‌‌‌ها» نوشته و چالش‌‌‌های کار برای آزادسازی خیابان شمس‌‌‌آبادی را که آن روز شهناز نام داشت، یادآور می‌شود. در این نامه آمده است: «عرض این خیابان که در سال‌های گذشته احداث‌‌‌ شده و اکنون در دو طرف آن ساختمان‌‌‌های متعدد گران‌قیمتی بناشده، ۱۲متر است. در طرح اصلاحی پیشنهاد شده عرض این خیابان به ۳۶متر ترقی داده شود و به همین ترتیب با مختصر انحرافی در فاصله صدمتری خیابان ۴۸متری چهارباغ و به‌‌‌موازات آن تا خارج شهر ادامه پیدا کند.»

پس طرح شهرداری آن بود که عرض خیابان را از ۱۲متر به ۳۶متر یعنی تقریبا سه برابر افزایش داده و به‌‌‌موازات چهارباغ تا جنوب شهر امتداد دهد؛ یعنی خیابان شهناز (شمس‌آبادی) قرار بود از رودخانه هم گذشته به ‌‌‌سمت جنوب امتداد یابد؛ اما چالش شهرداری چه بود؟ مشکل آن بود که اطراف خیابان ساختمان‌‌‌های گران‌قیمتی قرار داشت که شاید یکی از آنها همان بیمارستان انگلیسی‌‌‌ها بوده است. در ادامه گزارش می‌‌‌خوانیم: «در مسیر این خیابان همه می‌‌‌دانند چه ساختمان‌‌‌ها و اماکن گران‌قیمتی وجود دارد که امکان اجرای آن برای شهرداری تا ۵۰سال دیگر هم شاید از محالات است.»

شاید به همین خاطر در دهه ۴۰ شهرداری اصفهان دست به خیابان شهناز نزد تا به دهه ۵۰ رسیدیم. در این زمان به خاطر اجرای طرح‌‌‌های عظیم مانند ذوب‌‌‌آهن، شهر اصفهان با افزایش ناگهانی جمعیت مواجه شد و ترافیک خیابان چهارباغ که شاهرگ اصلی شهر بود، آن‌‌‌چنان زیاد شد که مدیران شهری تصمیم گرفتند یک خیابان کمکی برای چهارباغ دست‌‌‌وپا کنند. به همین خاطر پروژه ده‌‌‌ساله تعریض خیابان شهناز دوباره روی میز شهردار قرار گرفت؛ اما در این زمان دیگر ملک و مغازه در آن خیابان و کل شهرگران شده و تورمی افسارگسیخته در کشور حاکم شده بود؛ به حدی که مغازه‌‌‌داران و نیز صاحبان خانه‌‌‌های خیابان شهناز نگران بودند که اگر ملک آنها آزادسازی شود، دیگر نتوانند خانه و دکانی برای خود بخرند. به همین خاطر مرتب به شهرداری و انجمن شهر مراجعه کرده و خواستار آن بودند که ارزیابی ملک آنها به‌‌‌روز انجام پذیرد و پول آن نیز به‌‌‌موقع پرداخت شود. مغازه‌‌‌داران آن خیابان هم سرقفلی مغازه خود را مطالبه می‌‌‌کردند. در اردیبهشت ۱۳۵۱ عده‌‌‌ای از مغازه‌‌‌داران خیابان شهناز به‌‌‌صورت دسته‌‌‌جمعی به انجمن شهر رفته و درخواست‌‌‌های خود را مطرح کردند.

خبر و تحلیل روزنامه اصفهان به این قرار بود: «پریروز عده‌‌‌ای از ساکنان و دکان‌‌‌داران خیابان شهناز در جلسه علنی انجمن شهر حضور یافته و مطالب خود را بی‌‌‌پرده بیان کردند. از قرار معلوم نمایندگان انجمن شهر هم به آنان قول داده‌‌‌اند که نسبت به درخواست‌‌‌های حقه آنان رسیدگی کنند. در اینکه خیابان شهناز باید توسعه پیدا کند بحثی نیست؛ زیرا ترافیک خیابان چهارباغ سنگین است و باید خیابان جانبی آن، تا آن حد تعریض شود که بتواند بار ترافیک چهارباغ را سبک کند و خیابان شهناز نیز موازی و نزدیک به چهارباغ است، بنابراین تعریض آن در وضع ترافیک چهارباغ بی‌‌‌اثر نیست؛ اما موضوعی که باعث ناراحتی و شکایت دکان‌‌‌داران خیابان شهناز است، سرقفلی دکان‌‌‌هایی است که در مسیر قرار گرفته و خراب خواهند شد. در جلسه انجمن شهر، شهردار و اعضای انجمن شهر تلویحا قبول کردند که ارزیابان شهرداری در قیمت‌گذاری سرقفلی مغازه‌‌‌ها نسبت به مردم بی‌‌‌توجهی کرده و در نتیجه حق عده‌‌‌ای از مردم فقیر و کم‌‌‌درآمد از بین رفته است» و تصمیم مدیریت شهری بر این شد که ارزیابی‌‌‌ها مجددا صورت گیرد.

سرانجام شهرداری در اردیبهشت ۱۳۵۲ ماموران تخریب خود را سراغ خیابان شهناز فرستاد و آزادسازی خیابان آغاز و مقرر شد عرض خیابان با پیاده‌‌‌روها همان ۳۰ متر باشد. «دو، سه روز است تخریب طرفین خیابان شهناز در بخش یک، به‌‌‌وسیله ماموران شهرداری آغاز شده. بر اساس تصویب‌‌‌نامه انجمن شهر، هر دو طرف خیابان شهناز به طول ۱۳۰۰متر (از خیابان پهلوی تا خیابان شاه) از محور تا ۱۵متر تخریب می‌شود و با پیاده‌‌‌روها عرض آن به ۳۰متر افزایش خواهد یافت. تخریب و تسطیح طرفین خیابان شهناز تا یک‌ماه به پایان خواهد رسید و هزینه ساختمان آن ۱۸میلیون ریال و پرداخت غرامت به مالکان ۸۰میلیون ریال برآورد شده که از محل بودجه نوسازی تامین شد و غرامت مالکان به‌‌‌طور نقد و اقساط پنج‌‌‌ساله با حداقل میزان نقدی ۲۵۰‌هزار ریال پرداخت خواهد شد» . امروز که بار ترافیک چهارباغ عباسی روی این خیابان و خیابان شرقی، یعنی باغ گلدسته افتاده است، به این نتیجه می‌رسیم که کاش مسوولان امر در همان سال ۵۲، عرض خیابان را بیشتر می‌‌‌گرفتند.