اسناد ممنوعیت عزاداری محرم در دوره پهلوی اول

رضاشاه که پیش از رسیدن به‌سلطنت به‌اصطلاح صاحب دسته و هیات بود و در مراسم سوگواری‌ماه محرم شرکت می‌کرد، پس از رسیدن به‌حکومت تغییر رویه داد و به‌تدریج مراسم عزاداری را ممنوع کرد. او، نخست محل روضه‌خوانی قزاق‌خانه را به‌تکیه دولت انتقال داد و از شکوه، جلال و مدت زمان مراسم آن کاست. در نهم محرم سال ۱۳۱۰ شمسی، در حالی که زنجیر زدن و دسته راه انداختن ممنوع بود، او در تکیه دولت حضور پیدا کرد و روضه ساده‌‌ای خوانده شد.

در ادامه محدود کردن روضه‌خوانی‌ماه محرم در سال بعد، ظاهرا رضاشاه در مراسم سوگواری محرم شرکت نکرد و تنها در بلدیه روضه مختصری خوانده شد. حتی برای اینکه عشق و علاقه سربازان را به‌امام حسین‌(ع) کم کنند رژه‌های مخصوص و دسته‌های مفصل موزیک و هیاهوی بسیاری به‌راه انداختند تا توجه آنها را به‌شاه معطوف کنند. شهربانی برای برقراری مجالس عزاداری موانع و مشکلاتی به‌وجود آورد و از صاحبان تکایا و هیات‌ها خواست برای برگزاری مراسم‌ماه محرم اجازه بگیرند. بعدها هم حرکت دسته‌های عزادار در ایام عاشورا ممنوع شد.حتی اگر احیانا در بعضی خانه‌ها مخفیانه و به‌صورت پنهانی مراسم عزاداری برپا می‌شد، صاحبخانه‌ها تحت‌تعقیب قرار گرفته و راهی زندان می‌شدند. نوحه‌گران و تعزیه‌خوانان دستگیر شدند و حتی طبق دستور رئیس‌الوزرا تعطیلی روز نهم محرم‌الحرام (تاسوعای‌حسینی) و ۲۱ و ۲۳ رمضان‌المبارک، ضربت خوردن و شهادت حضرت امیرالمومنین(ع) ملغی شد.  در سال ۱۳۲۰ با تصویب هیات وزیران، اجرای مراسم عزاداری در خانه‌های اشخاص بلامانع ولی اعلام شد از عزاداری در مساجد و تکیه‌ها و تظاهرات جلوگیری به‌عمل آید. دستورالعمل‌های بعدی سران دولتی منع راه انداختن دسته و زنجیرزنی بود. با این حال تلاش مردم و عاشقان حسینی برای برپایی مراسم سوگواری محرم و صفر حتی با وجود محدودیت‌ها و ارائه تعهدها، مانع از توفیق رژیم پهلوی در کمرنگ کردن باورها و شعائر مذهبی جامعه ایران شد.  به‌مناسبت فرارسیدن‌ماه محرم و در آستانه ایام تاسوعا و عاشورای حسینی، آرشیو ملی ایران (سازمان اسناد و کتابخانه ملی) اسنادی از ممنوعیت و محدودیت‌های برپایی مراسم سوگواری‌ماه محرم در دوره پهلوی را منتشر کرده‌است.