رای مجلس موسسان به سلطنت، نه جمهوری

۱۲ آبان ۱۳۰۴ خورشیدی سه روز پس از خلع دودمان قاجار از سلطنت، دستور انتخاب اعضای مجلس موسسان برای اصلاح قانون‌اساسی و تعیین تکلیف نظام حکومتی ایران صادر شد. این مجلس می‌توانست نظام حکومت را به جمهوری یا سلطنتی تغییر دهد که باکمال تاسف دومی را برگزید. در اصطلاح سیاسی مجلس موسسان (constituent assembly) به مجمعی از نمایندگان ملت گفته می‌شود که با انتخابات عمومی تشکیل و مامور تهیه قانون‌اساسی یا تغییر بعضی از اصول آن می‌شود. مجلس موسسان در ایران در سال ۱۳۰۴ ه. ش برای تغییر اصول ۳۶ و ۳۷ و ۳۸ متمم قانون‌اساسی وقت تشکیل شد. این اصول که در ارتباط با سلطنت قاجاریه بود و سلطنت را الی‌الابد، در آن خاندان قرار می‌داد، توسط مجلس مذکور عوض شد و سلطنت را در خاندان رضاخان موروثی گرداند. عامل اصلی شکل‌گیری این مجلس موسسان در واقع حزب تجدد بود که در انتخابات مجلس پنجم به کمک نظامیان و رضاخان اکثریت مجلس را به‌دست آورده بود.