گشایش نخستین پارلمان مشروطه

انتخابات مجلس اول «صنفی» بود. یعنی فقط شش گروه مشتمل بر: ۱- شاهزادگان و قاجاریان ۲- علما و طلاب ۳- اعیان و اشراف ۴- تجار ۵- ملاکان و فلاحان و ۶- اصناف- حق رای داشتند. نکته آنکه به موجب «نظام‌نامه انتخابات»، کشاورزان و زمینداران را یک گروه به نام «ملاکان و فلاحان» به‌حساب آوردند. در تهران نیز «اعیان و اشراف» از حق رای محروم بودند؛ اما در هنگام انتخابات این تقسیم‌بندی نادیده گرفته شد. دهقانان حق رای نداشتند و فلاحان و ملاکان و تجار و اصناف هم باید شرایط ویژه‌ای را می‌داشتند تا بتوانند نماینده به مجلس بفرستند. با این وصف، تنها پنج گروه در انتخابات حق شرکت داشتند:

۱- شاهزادگان و قاجاریه (چهار نماینده) ۲- علما و طلاب (چهار نماینده) ۳- تجار (۱۰ نماینده) ۴- ملاکان و فلاحان (۱۰ نماینده) ۵- اصناف (از هر صنفی یک نفر- مجموعا سی و دو نماینده). بر این اساس، منسوبان به خاندان قاجار و مقام‌های حکومتی، که بیشترشان ملاکان بزرگ نیز بودند، بین ۲۷ تا ۴۰ درصد تعداد نمایندگان را تشکیل می‌دادند. در ترکیب اجتماعی مجلس نقش مهم طبقه متوسط سنتی نیز بازتاب یافته بود. از کل نمایندگان، ۲۶ درصد از بزرگان اصناف، ۲۰ درصد روحانی و ۱۵ درصد تجار بودند. به این ترتیب مجموع وکلای تهران شصت نفر بودند، و این درحالی بود که مجموع نمایندگان سایر نقاط کشور ۹۶ نفر بودند. مجلس نخست در جلسه سوم خود رای به انتشار روزنامه مجلس و خرید یک مطبعه (چاپخانه) برای آن داد که از سوم آذر ماه همان سال با هشت صفحه کار انتشار خود را آغاز کرد.