واقعه مرگبار ۱۷ شهریور

۱۷ شهریور ۱۳۵۷ با یک واقعه وحشتناک گره خورد که معروف به «جمعه سیاه» است. در این روز تظاهرات مخالفان و انقلابیون در محلات جنوبی، خیابان ژاله پیشین و میدان ژاله در تهران، منجر به سرکوب خونین تظاهرات‌کنندگان از سوی نیروهای نظامی ارتش شد. فرمانداری نظامی وقت تهران آمار ۸۷ کشته و ۲۰۵ مجروح را تایید کرد.

میشل فوکو، فیلسوف فرانسوی که برای پوشش دادن وقایع انقلاب در یک روزنامه ایتالیایی به محل حوادث رفته بود مدعی شد که ۴ هزار تن در این روز هدف گلوله قرار گرفته‌اند. اما سال‌ها بعد عمادالدین باقی طی تحقیقی با توجه به دسترسی‌اش به آمار بنیاد شهید انقلاب اسلامی و منابع دیگر تعداد کشته شدگان ۱۷ شهریور را ۸۸ نفر ذکر می‌کند که ۶۴ نفر آنها در میدان ژاله کشته شدند. دکتر محمد باهری که در آن زمان عهده‌دار سمت وزارت دادگستری بود، می‌گوید بنابر گزارش سازمان پزشکی قانونی و سازمان بهشت زهرا مجموع کشته‌شدگان روز هفدهم شهریور و زخمی‌هایی که تا روز بیست و ششم شهریور فوت کرده‌اند ۱۲۶ نفر بوده است. یک روز پس از این واقعه صدها نفر از کارگران پالایشگاه تهران اعتصاب کردند. در این اعتصاب کارگران نه تنها خواستار افزایش حقوق و بهبود شرایط کارکنان که خواهان پایان دادن به حکومت نظامی به‌عنوان یک خواست سیاسی مشخص بودند.