فعالیت‌های فوق برنامه در دارالفنون
معلمان هم برای تمرین دروس نظری و احیانا آسانی کار خود و اینکه کمکی داشته باشند، سعی داشتند که شاگردان مدرسه نیز علاوه بر وظایف درسی و تکالیف کلاس در خارج نیز به تمرینات و خدماتی بپردازند که بالمآل کمک درس ایشان باشد. از این نظر قسمت‌های پیاده و سواره نظام همیشه متعهد مشق و تربیت عده‌ای از سربازان بودند. شاگردان توپخانه در خارج مدرسه به کمک «موسیو کرشیش» نقشه تهران و بلوک تابع آن را برداشتند و این نقشه نخستین نقشه‌ای است که در دوره معاصر به‌دست ایرانی تهیه شده است. دسته دیگری از ایشان مامور تعیین ارتفاع قله دماوند شدند. عده‌ای از آنان به‌دستیاری «موسیو کرشیش» در دو طرف مدرسه دارالفنون اولین دستگاه تلگراف را که با دو سیم کار می‌کرد، نصب کردند. در موقع حمله به هرات و جنگ جنوب عده‌ای از قسمت مهندسی و توپخانه و سواره و پیاده و طب با افواج همراه شدند. موسیو بوهلر معلم مهندسی مدرسه با کرشیش معلم توپخانه در سفر هرات با شاگردان خود همراهی کردند و حتی بوهلر چون سفارت فرانسه در مقام ممانعت او برآمد صریحا جواب داد که من در خدمت دولت ایرانم و باید از دستورهای آن اطاعت کنم و احتمالا از این جهت بوده است که انگلیسی‌ها او را دشمن می‌داشته‌اند.
شاگردان قسمت طب به‌دستیاری دکتر پولاک در سال ۱۲۶۹ به خدمات درمانی مشغول شدند و همیشه سه نفر از ایشان به هر عیادتی که استادشان می‌رفت، همراه وی می‌رفتند. گاهی به حکم ضرورت از شاگردان مدرسه برای ماموریت به ولایات فرستاده می‌شدند. کتاب‌هایی را که معلمان مدرسه تالیف می‌کردند غالبا به‌وسیله شاگردان مدرسه تالیف می‌شد. مطبعه مدرسه را خود شاگردان اداره می‌کردند و هر درسی که استاد در مدرسه املا می‌کرد و ترجمه می‌شد، فورا چاپ می‌کردند و ظاهرا نخستین کتابی که ترجمه و چاپ شد، «تشریح بدن انسان» تالیف دکتر پولاک بود که در روز یکشنبه ۲۵ شهر رجب‌المرجب سنه ۱۲۷۰ کار چاپ آن پایان و اندکی بعد انتشار یافت و پس از آن کتابی در تاکتیک که آن را ملکم ترجمه کرد.
ارسال نظر