طبرستان؛ قطب پارچه

منطقه طبرستان و دیلم نیز به بافت پارچه‌های مخملی، پشمی و ابریشمی معروف بودند. ابریشم به ویژه در جایگاه بهتری قرار داشت. از همه جای طبرستان ابریشم فراوان حاصل می‌شد، به‌ویژه از آمل. بنابه گفته ابن‌حوقل، در میان کشورهای اسلامی و کفر ناحیه‌ای در کثرت ابریشم به پای طبرستان نمی‌رسیده است. اصل ابریشم طبرستان نیز از ولایت گرگان به دست می‌آمد؛ زیرا در طبرستان از پیله‌های گرگان که محصول بهتری می‌داد استفاده می‌کردند و پیله‌های طبرستان این چنین نبود.

بیشتر ابریشم گرگان نیز از بکرآباد قسمت غربی گرگان بود. قدر مسلم آن است که با وجود این منبع غنی نساجی، صادراتی نیز در این زمینه شکل گرفته است.کما اینکه بنا به گفته جغرافی‌نگاران، ابریشم زیادی از این منطقه به سایر ممالک فرستاده می‌شده است. در این شهر انواع جامه‌های پشمی و ابریشمی یک رنگ و با رنگ، چون مبرم (نوعی پارچه که دو تا بافته می‌شد) و حریر و نظیر آن تولید می‌شد و کتان و پشم در آن بسیار به عمل می‌آمد. به نقل ابن حوقل، جامه‌های هیچ سرزمینی به خوبی و گرانی جامه‌های طبرستان نبود و هرگاه از زر بافته می‌شد مانند جامه فارس یا کمی گران‌تر از آن بود. همچنین در طبرستان دستار (یا دستمال) پنبه‌ای و شرّابی (چارقد ابریشمی) می‌بافتند. پنبه طبرستان شبیه پنبه صعده و صنعا و اندکی زرد بود. ثعالبی از خصایص طبرستان به عباها، دستارهای نازک توری، مانند خیش (نوعی پارچه نازک بافت از کتان) و پارچه‌های زیرپوش و انواع عرقچین اشاره کرده و اینکه از همه جا برای خرید پارچه‌های خیش، پول به طبرستان وارد می‌شد؛ اما از آنجا پولی به جای دیگر صادر نمی‌شد. یعقوبی در زمان خود اشاره کرده که در طبرستان فرش و پوشاک طبری ساخته می‌شد.

منبع: جهانبخش ثواقب، میترا روشنی، «بررسی صنعت نساجی ایران در سده‌های چهارم و پنجم هجری»، پژوهش‌نامه تاریخ اجتماعی و اقتصادی، ۱۳۹۵.