مرکز انرژی اتمی دانشگاه تهران

از سال ۱۳۳۵ که موضوع انرژی هسته‌ای برای مصارف صلح‌جویانه در دانشگاه تهران مطرح شد، همکاری دولت و دانشگاه در این زمینه کلید خورد. اما استفاده از این منبع انرژی، پس از توافق‌نامه‌ای که در سال ۱۳۳۷ میان علی امینی، سفیر وقت ایران در آمریکا با معاون وزیر امور خارجه این کشور در راستای پیشرفت و استفاده از این انرژی در مصارف غیرمخرب و غیرجنگی به امضا رسید، به‌طور جدی مورد توجه قرار گرفت.‌‌ همان زمان از سوی دولت آمریکا، یک رآکتور اتمی برای ترویج شعار آیزنهاور «اتم برای صلح»، به دولت ایران اهدا شد. وجود این رآکتور اتمی اهدایی دولت آمریکا، در فضای تحقیقاتی و علمی ایران بر خلاف آنچه انتظار می‌رفت، نقش‌آفرینی کرد. این رآکتور کوچک با ورود به مرزهای ایران به نماد قدرت برای شاه پهلوی بدل شد و مرکز اتمی دانشگاه تهران براساس همین توافق‌نامه و این هدیه، راه‌اندازی رآکتور تحقیقاتی پنج مگاواتی را در دستور کار خود قرار داد.

همزمان با پیشرفت‌های قابل توجه در این پروژه، اکبر اعتماد که فارغ‌التحصیل دانشگاه لوزان سوئیس بود، به ایران بازگشت و با گذشت اندک زمانی به خواست صفی اصفیا، رئیس وقت برنامه و بودجه به‌عنوان مشاور فنی طرح پژوهش‌های رآکتور اتمی به همراهی با این مرکز پرداخت. وی در اولین اقدام خود دفتر انرژی اتمی را در سازمان برنامه و بودجه بنا گذاشت. با راه‌اندازی رآکتور تحقیقاتی پنج مگاواتی در سال ۱۳۴۶، اکبر اعتماد نیز از این مسوولیت دور شد و با انتقال دانشگاه بوعلی سینا به محل تولدش، همدان، او نیز از تهران نقل مکان کرد و با امید پیشرفت علمی همدان، در آنجا سکنی گزید. با افزایش روزبه‌روز درآمد نفتی ایران شاه در سودای تبدیل شدن به قدرت بر‌تر منطقه، بهترین قطعه این پازل را طرح‌ریزی برنامه اتمی دید و بر همین اساس در اواخر سال ۱۳۵۲، رضا قطبی را پی اکبر اعتماد فرستاد.

بخشی از یک گزارش نوشته سمیه متقی