زنان و فرش صنعتی

بافت فرش در اواخر قرن۱۹، در آذربایجان به‌طور گسترده توسط زنان در خانه انجام می‌شده است. اشاره به صادرات فرش از تبریز به بازارهای اروپایی گزارش شده که بخش اصلی صنعت فرش توسط بافنده‌های خانگی اداره می‌شد که زنان و کودکان بافنده‌های این فرش‌ها بودند. وقتی کارخانه‌های فرش بافی ایجاد شد، پسران جوان را برای کار به آنجا می‌فرستادند: پسران جوانی که در کارخانه‌ها بودند کار بافت را انجام می‌دادند. در سال ۱۹۱۲ کارخانه فرش با ۱۵۰ دستگاه نساجی در دو ساختمان، توسط کمپانی شرق راه‌اندازی شد. پشم‌های خام، پس از انجام اقدامات اولیه به زنان واگذار می‌شد، آنان در خانه روی آنها کار می‌کردند و آن را به نخ تبدیل می‌کردند. برای رنگ کردن فرش‌ها و دیگر صنایع‌دستی، از زنان ایلیاتی برای آماده‌سازی نیروی رنگرزی استفاده می‌کردند و طبق دستورالعمل قدیمی برای رنگ لیمویی با زحمت و دشواری بسیار اسیدجوهر گوگرد/ سولفوریک را می‌سوزاندند، گوگرد به‌دست می‌آوردند و برای قلیا از ادرار گاو استفاده می‌کردند.

منبع: والنتین مقدم، «پنهان در تاریخ؛ زنان و نقش اقتصادی آنان در ایران عصر قاجار و پهلوی»، ترجمه سیدحسن قریشی و خدیجه پهلوانی، تاریخ نو، ۱۳۹۵.