ایجاد نیروی قزاق

امتیاز بریگاد قزاق یکی از مهم‌ترین امتیازاتی بود که در عصر ناصرالدین‌شاه به روس‌ها واگذار شد.

این امتیاز که مقدمات واگذاری آن در جریان سفر دوم شاه به فرنگ فراهم شد یکی از حیاتی‌ترین مراکز اصلی قدرت را در اختیار روسیه تزاری قرار داد و پیامدهای مخربی را برای آینده سیاسی ایران به بار آورد، چراکه بریگاد قزاق تنها نیروی نظامی منظم و سازمان‌یافته از اواخر عصر ناصری به بعد در دوره قاجار به شمار می‌رفت. اما کنترل این نیرو که با پول و امکانات ایرانی و در سرزمین ایران تشکیل شده بود، در دست روس‌ها بود و فقط در راستای منافع استعماری این کشور گام برمی‌داشت، حتی پادشاهان قاجار هم فقط در صورت صلاحدید روس‌ها می‌توانستند از این نیروی سرکوبگر برای تحکیم و تثبیت سلطنت خود بهره ببرند. در واقع نیروی قزاق مانند نیروی مزدوری بود که با هزینه و امکانات ملت ایران سازمان می‌یافت، ولی چندین بار به دستور روسیه تزاری و استبداد قاجاری علیه ملت ایران و منافع آنها وارد عمل شد.

منبع: محمد احموی‌اختیار، «تحلیل و بررسی امتیاز بریگاد قزاق»، نامه تاریخ‌پژوهان، ۱۳۹۰.