زد و خورد مردم ایران و روس‌ها

روز اول و دوم دی ماه ۱۲۹۴، نیروهای تازه‌نفس روسیه که به بهانه جلوگیری از گسترش نفود آلمان در ایران تا حومه تهران پیشروی کرده بودند در رباط‌کریم شهریار با ژاندارم‌ها، افراد مسلح «کمیته دفاع ملی» و ایرانیان داوطلب که اسلحه برداشته بودند درگیر شدند که این زدو خوردها با پیروزی روس‌ها به پایان رسید و ایرانیان تلفات سنگینی متحمل شدند. دلیل اصلی شکست مدافعان ایرانی نداشتن اسلحه سنگین بود.

روس‌ها باوجود پیروزی در نبرد رباط‌کریم شهریار وارد تهران نشدند. با شکست مدافعان تهران و عقب‌نشینی به شهر، رجالی که به قم مهاجرت کرده بودند و نیز اعضای کمیته دفاع ملی از آنجا عازم اصفهان و کرمانشاه شدند. همزمان مردم معمولی نیز در اصفهان، کرمان و شیراز به کنسولگری‌های انگلستان که متحد روسیه در جنگ جهانی اول بود، حمله بردند و چند انگلیسی را کشتند، زخمی کردند یا ربودند. این وضعیت به حکمران انگلیسی هند بهانه لازم را داد تا یک نیروی نظامی تازه به فرماندهی ژنرال «پرسی سایکس» باکشتی روانه ایران سازد. مستوفی که این وضعیت را دید از ریاست وزرا  کناره‌گیری کرد، فرمانفرما جای اورا گرفت و به دیپلمات‌های آلمانی که در قم با رجال مهاجر ملاقات کرده بودند اخطار داد که از آن پس از تهران خارج نشوند و آلمانی‌هایی را که در ایران به وجودشان نیاز نیست خارج سازند.