تداوم سنت‌های مالیاتی

اخراجات، تکالیف، عوارضات و استصوابیات به مجموعه‌ای از مالیات‌هایی اطلاق می‌شود که بنا به صلاحدید حکومت‌ها و نظام مالیاتی ایشان، از مردم گرفته می‌شد. با توجه به مفاهیم مالیات‌های گرفته شده، این اصطلاحات، مربوط به مالیات‌های غیررسمی بود.

در متنی از دوره حکومت نادرشاه، درتقسیم اخراجات حکمی و استصوابی آنها را به «مستمری» و «غیرمستمری» تقسیم کرده که مستمری شامل محاسبه هرساله و حاوی رسومات کلانتری و داروغگی و رسم‌الحساب می‌شد؛ اما غیرمستمری که استصوابی بوده، دربرگیرنده وجه صادر و وارد ایلچیان، مدد خرج و حق‌السعی محصلان و ازاین قبیل چیزها مثل نوروزی، سلامانه و مقرریات مخترعه می‌شد. بررسی اصطلاحات فوق که به مجموع آن استصوابیات و اخراجات دیوانی گفته می‌شد، حاکی از وجود این اصطلاحات از عهد پیش از صفوی و به‌ویژه دوره مغول است که بیانگر سنت‌های مالیاتی ترکی و مغولی در جامعه شهری ایرانی و تداوم آن تا دوره قاجار است.

منبع: الهه محبوب فریمانی، مهری ادریسی، «تغییر و تحول اصطلاح «استصوابیات» درنظام اداری و مالی ایران» پژوهش‌نامه تاریخ اجتماعی و اقتصادی، ۱۳۹۶.