نگاه تجاری  هلندی‌ها به ایران دفتر هند شرقی هلند

ماموران دولتی در این زمان همه در پی پول‌اند؛ منابع و سندهای تاریخی به روشنی به این مساله اشاره کرده‌اند. این رفتار، ویژه ماموران نیست و حتی در شاه و پیرامونیانش نیز دیده می‌شود. آنان به‌گونه‌ای در اختلاس دست دارند یا رشوه‌گیرند. ماموران هلندی نیز در این میانه برای انجام کارشان، ناچار بودند به برخی ماموران چند سکه بپردازند یا به صدراعظم هدیه یا رشوه‌ای درخور دهند تا امتیازی بگیرند. چنان انگاره‌ای به این ‌ترتیب جا افتاده بود که در معامله با ایرانیان باید خرج کرد؛ همچنین هدیه یا سوغات، مساله‌ای مهم برشمرده می‌شده است و غیرایرانیان می‌دانستند بدون هدیه نمی‌توانند به دربار نزدیک شوند. آنان در مقابل اما ایرانیان را تمجید می‌کنند که مردمانی مهربان و بسیار میهمان‌نوازند، از هوش بسیار برخوردارند و با بصیرت به دنیا می‌نگرند. هر مامور که در روزگار یادشده به ایران آمده، گزارشی درباره شناخت روحیه ایرانی‌ها برای جانشین خود نوشته است. آنان در گزارش‌هایشان به پاره‌ای ویژگی‌های بد ایرانیان اشاره و به فرد بعدی توصیه کرده‌اند چگونه باید با ایرانیان رفتار کرد.

- به نقل از گفت‌وگوی ماهرخ ابراهیم‌پور با رودی مته، مورخ و محقق هلندی