نور حقیقت خواهد تابید
خیابانی در سال ۱۲۹۵ دوستان آزادیخواه و مبارزش را - که اغلب «دموکرات» نامیده می‌شدند - گردآورد و کمیته‌ای تشکیل داد. سپس همه نمایندگان دموکرات و آزادیخواه را از سراسر آذربایجان به تبریز دعوت کرد که نتیجه آن برگزاری یک همایش بزرگ بود. در این همایش استانی، ۴۸۰ نفر شرکت داشتند. تشکیلات فرقه دموکرات که پنج سال پیش تعطیل شده بود، دوباره تاسیس شد. در جریان این کنفرانس، انتشار روزنامه «تجدد»، ارگان تشکیلات دموکرات، مورد تصویب قرار گرفت و خیابانی مدیرمسوول و صاحب امتیاز روزنامه شد. نخستین شماره تجدد در بیستم فروردین ماه ۱۲۹۶ (۸ رجب ۱۳۳۵) انتشار یافت.
خیابانی در سال ۱۲۹۵ دوستان آزادیخواه و مبارزش را - که اغلب «دموکرات» نامیده می‌شدند - گردآورد و کمیته‌ای تشکیل داد. سپس همه نمایندگان دموکرات و آزادیخواه را از سراسر آذربایجان به تبریز دعوت کرد که نتیجه آن برگزاری یک همایش بزرگ بود. در این همایش استانی، ۴۸۰ نفر شرکت داشتند. تشکیلات فرقه دموکرات که پنج سال پیش تعطیل شده بود، دوباره تاسیس شد. در جریان این کنفرانس، انتشار روزنامه «تجدد»، ارگان تشکیلات دموکرات، مورد تصویب قرار گرفت و خیابانی مدیرمسوول و صاحب امتیاز روزنامه شد. نخستین شماره تجدد در بیستم فروردین ماه ۱۲۹۶ (۸ رجب ۱۳۳۵) انتشار یافت.
شیخ در اولین شماره تجدد، مقاله‌ای تحت‌عنوان «نور حقیقت خواهد تابید» نوشت و لزوم اجرای قوانین مشروطیت و احیای آن را بیان کرد. در مرداد ۱۲۹۸ انتخابات مجلس چهارم برگزار شد. خیابانی با داشتن ۹ هزار رای، حائز اکثریت آرا بود. در اثنای انتخابات، متن قرارداد ۱۹۱۹ بین دولت ایران و انگلیس امضا و در ایران منتشر شد. این پیمان ننگین را وثوق‌الدوله، نخست‌وزیر ایران، با نمایندگان انگلیس منعقد کرده بود. وثوق‌الدوله، سال‌ها پیش با قبول اولتیماتوم روس، ضربه مهلکی به پیکر مشروطیت زده بود و اینک با امضای قرارداد استعماری دیگر درصدد بود که اختیار کامل امور مالی، گمرکی و نظامی ایران را به‌دست مستشاران انگلیسی بدهد و کشور را تحت‌الحمایه بریتانیا گرداند. در پی انتشار متن قرارداد، موجی از اعتراض و ناخشنودی در ایران پدید آمد. فرقه دموکرات در تبریز به رهبری خیابانی علیه قرارداد ۱۹۱۹ وارد عمل شد و روزنامه تجدد نوشت: تا زمانی که قرارداد به تصویب مجلس نرسیده، ورق پاره‌ای بیش نیست و اعتباری ندارد.
منبع: قیام شیخ‌محمد خیابانی در تبریز، علی آذری، چاپ چهارم، تهران، 1362
ارسال نظر