یادداشت مورخ 31 مارس 1953

از میان حدود هزار صفحه اسناد سیا درخصوص کودتای ۲۸ مرداد، یکی یادداشت دفتر اطلاعات و تحقیقات وزارت خارجه آمریکا است. این یادداشت در ۳۱ مارس ۱۹۵۳ تهیه شده که حدود ۵ ماه قبل از کودتا است و بیشتر به ارزیابی آیت‌الله کاشانی اختصاص دارد. در این یادداشت آمده که کاشانی نزدیک‌ترین رقیب برای گرفتن قدرت از مصدق است. نکته دیگر در این سند این است که می‌گوید کاشانی هم «مثل مصدق» فرصت‌طلب است اما مصدق بیش از کاشانی به ارزش‌های لیبرال غربی معتقد است. یادداشت مزبور بر سابقه مخالفت آیت‌الله کاشانی با انگلیسی‌ها تاکید داشته و بخشی را به این موضوع اختصاص داده است. کاشانی براساس این یادداشت در سه نقطه حامی جبهه ملی بوده: ملی کردن نفت، قطع نفوذ بریتانیا در ایران و حمایت از حاکمیت مردم از طریق مجلس. یادداشت تاکید می‌کند که هیچ سندی مبنی بر اینکه آیت‌الله کاشانی کمکی از خارج از ایران دریافت کرده باشد، وجود ندارد. زمان تهیه این سند طبعا بحث کودتا یا مطرح نبوده یا هنوز خیلی جدی نبوده و در مراحل اولیه طراحی بوده است. سند مزبور ادعای انگلیسی بودن کاشانی را که مدت‌ها از سوی برخی گروه‌های سیاسی ایرانی مطرح شده بود، می‌تواند رد کند. در ضمن نشان می‌دهد حدود ۵ ماه مانده به کودتا، ارزیابی وزارت خارجه آمریکا از شخص آیت‌الله کاشانی ارزیابی مثبتی نیست.

- علیرضا کریمی روزنامه‌نگار