خوانسالار

یکی از شغل‌های تاریخی که نقش مهمی در دربار سلاطین داشته است، خوانسالار بود. معمولا در زندگی عادی مردم میان حال این خانم خانه بود که ضمن فعالیت‌های مختلف روزانه به کار خوراک خانواده نیز رسیدگی می‌کرد اما طبقات ممتاز و به‌ویژه شهریاران، طبقه اشراف و فئودال‌های بزرگ، برای آشپزخانه خود ارزش و تشریفات بیشتری قائل بودند. در دستگاه سلاطین، خوانسالار مسوول آشپزخانه و سفره‌خانه پادشاه بود. به سبب وجود حرم‌خانه و تعدد و کثرت کسانی‌که در دربار غذا می‌خوردند، شغل خوانسالار مهم و دستگاه او مفصل بود. چنانکه در تاریخ آمده است طایفه «غُز» در عهد سنجر هر سال ۳۴۰۰۰ گوسفند به خوانسالار تحویل می‌دادند. دستگاه خوانسالار «حوائج‌خانه» نیز خوانده می‌شد و اداره آن محتاج مراقبت در تهیه لوازم مطبخ و تعهد مصارف و مخارج جاری از قبیل صدقات ماه رمضان و مراسم عید اضحی(قربان)و مخارج سفرا و واردین بوده است.

منبع: مرتضی راوندی، تاریخ اجتماعی ایران، امیرکبیر، جلد ششم، 1357.