فلاحت مظفری!

در جمادی‌الاول ۱۳۱۸ ق. برابر با اوت ۱۹۰۰ م از سوی اداره کل فلاحت مجله‌ای با عنوان فلاحت مظفری منتشر شد. روی جلد شماره اول این مجله که نخستین نشریه اختصاصی کشاورزی ایران است، آورده‌اند:

«صاحب امتیاز [مهدی] فخیم‌السلطنه، رئیس و مدیرکل فلاحت ممالک محروسه است، مسیو داشر، مدیر و مهندس زراعت [نیز] بعضی مقالات را می‌دهد، محل رجوع چهارراه مخبرالدوله در اداره مرکزی کل فلاحت است. وجه اشتراک سالانه طهران ۱۸ قران، داخله ایران ۲۰ قران، اروپ و آمریک ۱۴ فرانک، تمام عثمانی سه مجیدی، قفقاز و روسیه شش منات، هند و افغانستان ۹ روپیه [و] اجرت پست همه‌جا به عهده اداره است» و «از کلیه علوم فلاحت و فواید عامه و مقالات سودمند دیگر و اخبار رسمی راجع به امور فلاحت سخن می‌گوید. مقالات نافعه به حال دولت و ملت و راجع به فلاحت و فواید عامه را با کمال امتنان می‌پذیرد و نشر می‌نماید، مراسلاتی که به اداره می‌رسد، در صورت انتشار و عدم آن صاحبش حق استرداد ندارد. پاکت‌های بی‌تمبر قبول نمی‌شود. ماهی دو بار در غره و پانزدهم طبع و تقسیم می‌شود.»

اگرچه نوشته شده است «ماهی دوبار» ولی انتشار این مجله با وقفه همراه بوده است. به‌عنوان مثال، فاصله انتشار شماره‌های یک و دو به یک ماه می‌رسد که علت این وقفه در مقدمه شماره دوم «غفلت امنای دارالطباعه» ذکر شده است و در صفحات آغازین شماره سوم نیز در این باره نوشته‌اند: «از اول چنان مقرر شده بود که ماهی دوبار [این مجله] به حروف سر بی‌طبع و انتشار یابد. امنای دارالطباعه سربی [...] از عهد برنیامده و نتوانستند [مجله] را به‌وقت برسانند، از آن رو [چاپ مجله] به تاخیر افتاد، لهذا طبع [مجله] را به حروف سربی موقوف کرده، قرار دادیم که بعد از این [مجله] را به خط نستعلیق نوشته به مطبعه سنگی چاپ کرده ماهی دوبار انتشار دهیم. از مشترکین عظام اعتذار می‌کنیم که به سبب تاخیرات واقعه ما را خورده نگیرند که تخلف از امنای مطبعه سربی بود.»

هدف از انتشار این مجله در مقدمه نخستین شماره این‌گونه ذکر شده است: فلاحت مظفری که برای تعمیم علوم و اصلاح اعمال زارعت و فلاحت و مزید اطلاع و علم عموم اهالی نگاشته و منتشر می‌شود، برای رجال مردمانی که شایق آبادی مملکت و طالب ترقی زراعت هستند، بدوا دو نمره مجانا فرستاده می‌شود، هر کس طالب باشد، قیمت آبونه و وجه اشتراک شش‌ماهه آن را که در حقیقت کم و غیرقابل است، نقد همراهی کارسازی فرمایند و شش‌ماهه ثانی را پس از شش ماه دیگر لطف خواهند کرد. اداره مبالغ کلی برای ایجاد و تاسیس این [مجله] خرج کرده و محض اینکه همه‌کس بتواند آبونه بشود وجه اشتراک آن خیلی نازل قرار داده شد که اسباب تسهیل انتشار و انتفاع عامه باشد[...] البته همه می‌دانند که این اولین [مجله] فلاحت است که در ایران ایجاد شده و ترتیب و نگارش این‌چنین [مجله] آسان است. لهذا اگر مشترکین فخام در نمره‌های اول نقصانی ببینند، خورده نگیرند که ان‌شاءالله به مرور تکمیل و بهتر خواهد شد.»