تاریخچه تاکسیرانی در تهران

مهدی میرزایی

تا سال‌های ۱۳۲۴ و ۱۳۲۵ ه.ش تعدادی از اتومبیل‌های شخصی به‌عنوان کرایه در خیابان‌های تهران به جابه‌جا کردن مسافر مشغول بودند، ولی هنوز درشکه‌ها نیز جایگاه خود را داشتند و مورد استفاده قرار می‌گرفتند. در سال ۱۳۲۵ ه.ش شرکتی به نام ب. ب. تاکسی (B. B. TAXI) با ۱۰ دستگاه اتومبیل فیات شروع به‌کار کرده و با کرایه ۵ قران مسافران را در تهران به مقصد می‌رساند. این تاکسی‌ها پاتوقشان بیشتر جلوی هتل‌ها، سینماها و تئاترها بود و مانند آژانس‌های امروزی فقط مسافران را به‌صورت تک سرنشین یا احتمالا خانوادگی بدون آنکه مسافر دیگری را در بین راه سوار کنند به مقصد می‌رساندند، استقبال مردم از این تاکسی‌ها باعث شد که بعد از چند ماه شرکت بر تعداد خودرو‌های خود اضافه کرده و آن را به ۵۰ دستگاه برساند.

در همین سال‌ها عده دیگری از مردم نیز به فکر ایجاد شرکت‌های خصوصی تاکسیرانی افتادند از جمله خانم فخرالدوله (شاهزاده قاجار و مادر دکتر علی امینی نخست‌وزیر دوران پهلوی) که در سال ۱۳۲۶ ه.ش با خرید ۱۰۰ دستگاه تاکسی و تحت اختیار قرار دادن آنها به ۱۰۰ شوفر و با تاسیس سازمانی مستقل، تاکسیرانی تهران را در کنترل خود درآورد. انواع خودرو‌های تاکسی در آن دوران مانند امروز نبود و نوع ماشین‌ها بسیار متنوع بود از سال ۱۳۴۷ هـ..ش بود که کم کم همه تبدیل به یک مدل خاص به نام پیکان شدند و بعدها در دهه هفتاد نیز کم‌کم به رنو ۲۱ و هیوندا تبدیل و امروز نیز سمند و پراید جایگزین آنها شده‌اند، در آن زمان انواع و اقسام خودرو با گرفتن اجازه نامه از شهرداری تبدیل به تاکسی می‌شدند از جمله خودرو‌های فیات، مسکویچ، فورد، واکسال، آستین، شورلت، اپل، بنزهای ۱۷۰ و ۱۸۰ و ۱۹۰، دوج و... که همگی با رنگ کردن گلگیر‌های جلو و عقب به رنگ سفید به عنوان تاکسی مشغول به‌کار بودند. یکی از نکات جالب در رابطه با رانندگان سواری‌های کرایه این بود که تمامی آنها به هنگام رانندگی با خودروی خود باید کت و شلوار به تن می‌کردند و باید آرمی فلزی به صورت مدال را که تصویری از یک خودرو روی آن به صورت بر جسته منقوش بود روی یقه و سینه خود نصب می‌کردند.

منبع: مردم‌نامه، برگرفته از کتاب این اتولی که من می‌گم «تاریخچه اتومبیل در ایران» نوشته عباس حسینی.