مجتبی مینوی، ادیب و مورخ

مجتبی مینوی طهرانی، ادیب، نویسنده، مصحح، مورخ و مترجم در ۱۹ بهمن ۱۲۸۲ در تهران متولد شد. وی به سبب آنکه پدرش نزد میرزا محمد تقی شیرازی در سامرا تلمذ می‌کرد، دوران کودکی خود را در این شهر سپری کرد و تحصیلات مقدماتی را نیز در آنجا گذراند. ۹ ساله بود که به همراه خانواده به تهران بازگشت و در مدارسی چون امانت، افتخاریه و دارالفنون تحصیلات خود را ادامه داد و در آن دوران با افرادی چون صادق هدایت همدرس بود. خانواده او چندی بعد باز به سبب شغل پدر به رشت مهاجرت کرد. مینوی شروع به تحصیل در دارالمعلمین کرد و پس از مدت زمانی که پدرش در مجلس شورای ملی مشغول شد، بار دیگر به تهران بازگشتند و او نیز مدتی را در مجلس به انجام کارهای دفتری مشغول بود و همزمان کوشید زبان پهلوی را از پروفسور هرتسفلد بیاموزد.

مینوی پس از مدتی به ریاست کتابخانه معارف که بعدها به کتابخانه ملی تغییر نام داد، منصوب شد و همزمان روش تحقیق را نزد محمد قزوینی آموخت و پس از مدتی به سرپرستی محصلین در سفارت ایران به انگلستان فرستاده شد. در این زمان وی به تکمیل زبان انگلیسی و فرانسه خود پرداخت و همکاری‌هایی را به منظور انتشار نسخه‌هایی از شاهنامه با محمدعلی فروغی انجام داد و با خاورشناسان بزرگی چون ولادیمیر مینورسکی، دنیسن راس، هارولد بیلی و والتر هنینگ در خارج از کشور مراوده داشت. وی متعاقب اوج گرفتن نهضت ملی شدن صنعت نفت به دعوت دانشگاه تهران به ایران بازگشت و از سال ۱۳۳۱ مدتی ریاست تعلیمات عالیه وزارت فرهنگ را داشت. عضویت در شورای‌عالی دانشگاه‌ها، شورای‌عالی سازمان اسناد ملی، عضویت پیوسته فرهنگستان ادب و هنر ایران (از سال ۱۳۵۲) و مشاوره در بنیاد فرهنگ ایران از دیگر مسوولیت‌های مینوی در آن سال‌ها بود. وی پس از بازنشستگی از دانشگاه سرپرست علمی بنیاد شاهنامه فردوسی شد و تا پایان عمر در این سمت باقی ماند. تصحیح ده‌ها متن تاریخی ادبیات، ترجمه شماری از آثار هرتسفلد و کریستنسن از تلاش‌های وی در حوزه تاریخ بود. مینوی سرانجام در ۷ بهمن سال ۱۳۵۵ در تهران درگذشت.