به مناسبت برگزاری دومین جشنواره مطبوعات، مدیران‌مسوول روزنامه‌های ایران، اطلاعات، جمهوری اسلامی، کیهان و همشهری عصر روز شنبه ۱۶ اردیبهشت ۱۳۷۴ در یک نشست دو ساعت و نیمه با حجت‌الاسلام‌والمسلمین اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس‌جمهوری وقت در مورد مسائل سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی گفت‌و‌گو کردند. «تاریخ ایرانی»، پس از ۲۱ سال متن کامل گفت‌وگوی مدیران وقت مطبوعات ایران با هاشمی رفسنجانی را منتشر کرده که بخشی از آن به نظرتان می‌رسد:

سیدمحمود دعایی: این افتخار را داشتیم که همیشه در محضر شما با این راحتی می‌توانستیم همه‌چیز را مطرح کنیم و شما هم با صبر و بزرگواری پاسخ بدهید. سوال من در زمینه مسائل اقتصادی است. طی برنامه اول امکانات زیربنایی کشور و تولید در صنایع مادر از قبیل فلزات و مواد پتروشیمی مطابق برنامه رشد بالایی داشت و از این نظر برنامه موفقی بوده است؛ لکن تاثیر موفقیت‌ها در زندگی روزمره مردم مشهود نیست، فی‌المثل در بخش مسکن به‌رغم افتتاح کارخانه‌های سیمان و تولید آن در حد خودکفایی و یا تهیه و ساخت مصالح ساختمانی در داخل هنوز هزینه مسکن تقریبا در صدر نرخ تورمی قرار دارد و به هر تقدیر یکی از شاخص‌های کیفیت مدیریت اقتصادی میزان تورم است. متاسفانه در حالی که در برنامه پیش‌بینی شده بود که تورم در سال ۷۲ به ۹/ ۸ درصد در سال برسد عملا در سال‌های ۷۳-۷۲ تورم به بیش از ۳۰ درصد رسید. به نظر جنابعالی چه اشکالی در برنامه یا اجرای آن بود که موجب بروز این عملکرد در کنار دستاوردهای خوب برنامه اول شد و چه سیاست‌هایی برای مهار آن در نظر دارید؟

هاشمی رفسنجانی: این مطالبی که گفتید یک سوال نیست بلکه تعداد زیادی سوال دارد که من حالا اشاره می‌کنم. طبعا در ادامه گفت‌و‌گو نکات مبهمی اگر بود که لازم به توضیح باشد به آن خواهم پرداخت. آن قسمتی که گفتید پیشرفت کارهای سازندگی و کارهای زیربنایی در کشور خوب بوده است که در این شکی نیست و بحثی هم ندارد. بنده هم همیشه ادعایم همین است. در مورد اینکه این برنامه‌ها چه تاثیر محسوسی در زندگی مردم گذاشته، باید بگویم خیلی تاثیر گذاشته است. شما باید بروید در شهرهای دور و روستا‌ها، می‌بینید مردم از نعمت آب، برق، راه و بهداشت برخوردار شده‌اند. اصلا زندگی روستایی در هیچ مقطعی از تاریخ ایران این‌طور نبوده است. مثال نزدیکتر همین تهران است. شهر تهران را با ۵ سال پیش مقایسه کنید. چه تفاوتی از لحاظ اصلاح ساختار شهر و وضع صورت گرفته است. حداقل آنچه که در ظاهر به چشم می‌خورد.

هنگامی که ما برنامه را شروع کردیم ۵ یا ۶ ساعت قطع برق داشتیم. با توجه به اینکه به سراسر کشور برق‌رسانی شده است، شما حالا کجا قطع برق دارید؟ آن روزهایی که برنامه شروع شد ۵ فروند کشتی اگر با نظم به بندر می‌آمدند در بندر کلی مشکل داشتیم. الان حمل‌ونقل کشور روان است. همین عوامل در زندگی مردم تاثیر دارد. کشاورزان ما زندگیشان با گذشته کلی تفاوت کرده است. حتی در همین زندگی سطحی و مصرفی مردم خیلی تاثیر کرده است. اما در مورد مسکن که شما اشاره کردید آنچه را که شما گفتید یک بحث جداگانه است. درصد نرخ تورم این‌طور نیست. تورم مسکن معمولا کمتر از بخش‌های دیگر بوده است. اگر تورم داشت سرمایه در جهت مسکن به کار نمی‌رفت. یکی از اشکالات ما الان این است که سرمایه بخش خصوصی به مسکن کم جذب می‌شود. در هیات دولت بحث شد و گفتیم یک مقدار از این سرمایه‌های سرگردان را به بخش ساخت‌و‌ساز هدایت کنیم.

در مورد سیمان که شما مثال می‌زنید ان‌شاء‌الله آثارش را در آینده خواهید دید. در مورد سیمان توضیح مختصری می‌دهم، شاید جالب باشد و بعدا در سوال‌هایتان می‌تواند اثر بگذارد. ما در برنامه اول ۲۱ کارخانه سیمان در حال احداث داریم که از آنها دو کارخانه تا به حال به بهره‌برداری رسیده و در ظرف دو سال آینده ۱۲ یا ۱۳ کارخانه دیگر به بهره‌برداری خواهد رسید. امسال و سال آینده به نظرم ۱۸ میلیون تن سیمان فعلی را به ۳۰ میلیون تن خواهیم رساند و البته سیمان یک بخشی از مسکن است. بسیاری عوامل در مسکن موثر است که ما همه آنها را تامین کردیم. آنچه که گفتید تورم بنا بود ۸ درصد باشد بیشتر از ۳۰ درصد شد. این یک سخن درستی است اما دلیلش شاید عمدتا این باشد که تغییر نرخ ارز عامل آن بوده است. ما در برنامه تغییر نرخ ارز را پیش‌بینی نکردیم، بنا نداشتیم سیاست تعدیل را شامل ارز نیز بکنیم. بعد‌ها در عمل دیدیم اصلا با این ارز زندگی شکل نمی‌گیرد. اگر در این مورد بحث بیشتری بخواهد توضیح خواهم داد. خوشبختانه این کار مهم تا حدودی انجام شد. تاثیرات زیربنایی مهمی نیز داشت و تاثیر خود را بر روی تورم گذاشت. البته مسائل دیگری هم موثر است. جنگ روانی که علیه ما وجود دارد. فشارهای خارجی که در زمان طراحی برنامه فکر نمی‌کردیم که وضع به این نحو پیش بیاید که به این مقدار شدت پیدا کند.