قطر در تاریخ معاصر

قطر تقریبا از سال ۱۸۷۱ تا ۱۹۱۵ به نوعی تحت سلطه و نظارت عثمانی‌ها بود، علت آن هم این بود که نزاع‌های قومی و قبیله‌ای در این منطقه رخ می‌داد و امیر قطر از عثمانی یا ایران می‌خواست که در ازای مالیات، قطر را در حاکمیت خود داشته باشند. از ۱۹۱۶ تا ۱۹۷۱ هم قطر تحت قیمومیت انگلیسی‌ها بوده است. سال ۱۸۲۱ برای منطقه خلیج‌فارس سال بسیار مهمی است. در این سال کشتی‌های کمپانی هند شرقی وارد این منطقه شد تا امنیت تجاری ناوهای انگلیسی را که با ایران و عراق تجارت می‌کردند برقرار کنند. منطقه آباد جنوب خلیج‌فارس، منطقه بحرین بود و غیر از منطقه بحرین بزرگ که جاهایی برای سکونت داشت، مناطق دیگر سواحل عربی خلیج‌فارس ارزش چندانی نداشت و به منطقه قرسنه(گرسنه) شهرت داشت. تا ۱۸۲۱ ایران حاکم بلامنازع خلیج‌فارس بود و ایران و انگلستان طی قراردادهای مجمل و مفصل ۱۸۰۸ و ۱۸۱۲ تایید کرده بودند که برای ورود و استقرار در هر نقطه از خلیج فارس انگلیس باید از ایران رخصت بگیرد.

در سال ۱۹۱۶ قطر تحت سرپرستی انگلستان قرار گرفت. اولین چاه نفت هم در سال ۱۹۳۹ در قطر کشف شد، ولی چون همزمان با جنگ جهانی دوم بود، اقدامی صورت نگرفت. بعد از جنگ جهانی دوم نیز انگلیس علاقه‌مندی چندانی نداشت که در خلیج‌فارس بماند، زیرا احساس می‌کرد دیگر این منطقه سودآور نیست. بنابراین سال ۱۹۶۸ اعلام کرد که قصد ترک خلیج‌فارس را دارد و پیش از رفتن امارات متحده عربی را تشکیل داد و قطر و بحرین حاضر نشدند به این کشور واحد بپیوندند و خلیفه بن حمد آل‌ثانی قدرت را به دست گرفت. در واقع قطر جامعه کوچک سنتی محافظه‌کاری بود و تا سال ۱۹۹۵ تقریبا نقش چندانی در سیاست خارجی نداشت و در جهان به‌عنوان یک کشور در حوزه سیاست خارجی مطرح نبود.

- به نقل از مقاله سیاست خارجی قطر و نگاه به ایران، دکتر محمد عجم، استاد دانشگاه و مشاور حقوقی مرکز مطالعات خلیج‌فارس