نقش زنان سیمره (دره شهر) در توسعه اقتصاد کشور نمایی از پل تاریخی گاومیشان در دره‌شهر

دکتر نجم‌الدین گیلانی

واقعیت این است که زنان سیمره در طول تاریخ، چه در گذشته‌های دور باستانی و چه در عصر حاضر نقش بسیار مهمی در فعالیت‌های روزمره و توسعه اقتصاد کشور به‌ویژه در بخش کشاورزی، دامداری و صنعت فرش داشته‌اند و هم‌اکنون نیز این تلاش مستمر نه‌تنها کم نشده، بلکه بیشتر نیز شده است.

زنان سیمره در چرخه تولید و مبارزه برای پیشرفت اقتصاد کشور نقشی همپای با مردان دارند. آنها در موارد متعددی چون: کشاورزی، دامپروری، صنعت (فرش، گلیم و...)، خانه‌داری، فرهنگسازی، تربیت فرزندان و مواردی از این دست، فعالیت دارند. آنها در همه حال، یار و یاور مرد خود هستند و هیچ‌گاه شانه از کار و تلاش خالی نمی‌کنند. در مناطق روستایی و عشایری، نیروی کار زن و دختران، در کنار نیروی کار پسران، نیروی کار عمده فعال در خانواده را تشکیل می‌دهد و در همه‌جا زنان با مردان همگام و همدوش هستند. این نیروی کار، بخشی از آن صرف کار خانگی و بخشی صرف کار مستقیم تولیدی می‌شود. زنان روستا و عشایر سیمره همانند زنان روستایی دیگر نقاط کشور ضمن رسیدگی به امور خانه، در بیرون از خانه نیز همپای مردان در امور اقتصادی و فرهنگی فعالیت دارند.

منطقه سیمره (دره‌شهر) در طول تاریخ یکی از مراکز عمده سیاسی و اقتصادی منطقه محسوب می‌شده است. جدا از نعمت‌های خدادادی مانند زمین و آب و معادن، سیمریان در طول تاریخ، انسان‌های سختکوشی بوده‌اند و به خوبی توانسته‌اند از منابع طبیعی استفاده کنند. با مرور منابع و نگاه به زندگی عادی مردم سیمره، می‌توان این شهرستان را سرزمینی با داشتن تاریخ چندهزار ساله، دارای فرهنگی غنی و آداب و رسومی بسیار کهن توصیف کرد؛ با ثروت طبیعی، جایگاهی که آسایش در آن مستلزم کار و کوشش است. سرزمینی که زمین‌هایش محصول خوب و فراوان می‌دهند. درخت‌هایش از میوه گران‌بار است و مردمان کاری و کوشا و با همتش دائما در حال کشت و ورز و آبادانی زمین هستند. همت و نیروی اراده و مردانگی در این مردمان، مرد و زن نمی‌شناسد. آنها با همتی بلند، نیرویی عظیم، اراده‌ای آهنین، زمین‌های سخت و ناهموار را کشت می‌کنند و از فرسخ‌های دور آب را از طریق کاریز و جوی برای سیراب کردن زمین‌هایشان هدایت می‌کنند. سیمره سرزمینی است تحت شرایط سخت طبیعی، بنابراین مکان و سرزمینی محسوب می‌شود برای کار و اراده که در آن جایی برای تن‌پروری و بیکاری نیست.

در هر حال تلاش زنان سیمره همپای با مردان ما را به یاد تلاش زنان در تمدن‌های کهن می‌اندازد. می‌دانیم که در تمدن‌های اولیه قسمت اعظم ترقیات اقتصادی به دست زنان اتفاق افتاده است، نه مردان؛ زیرا مردان بیشتر به جنگ و شکار می‌پرداختند (دورانت، ۱۳۶۵: ۴۲). در دنیای باستان زنان در زمینه جمع‌آوری دانه‌های گیاه، نگهداری آنها و سپس به کارگیری آتش برای پختن گوشت و غذا تا اختراع کاسه‌های چوبی ضدآتش برای پخت‌و‌پز فعالیت می‌کرده‌اند، همین‌طور نگهبانی از آتش، استفاده از پوست حیوانات، تهیه پوشاک و وسایل چرمی و اختراع دوک نخ‌ریسی برای استفاده از پشم حیوانات اهلی شده از جمله مشاغل آنها بوده که قافله تمدن بشری را پیش رانده است (رضی، ۱۳۸۳: ۲۰)، امروزه نیز در سیمره (دره‌شهر) زنان روستایی و عشایری با همان دوکی که نیاکان باستانی‌شان اختراع کرده بودند مشغول نخ‌ریسی و ساخت سیاه‌چادر و جاجیم و گلیم و فرش هستند. دلیل اینکه این زنان هنوز با دوک نخ‌ریسی می‌کنند این است که در این شهرستان هنوز صنایع‌ریسندگی وجود ندارد و به دلیل نبود صنایع ریسندگی، ۸۰ درصد از پشم شهرستان دره‌شهر به سایر نقاط کشور صادر می‌شود. این مورد کم‌توجهی مسوولان را نشان می‌دهد، چراکه اگر صنایع ریسندگی در این شهرستان باشد، باتوجه به تجربه زنان سیمره در بافت فرش و گلیم و جاجیم و... قطعا این صنایع نیز رشد خواهند کرد و آنان می‌توانند در شکوفایی اقتصاد کشور بهتر ظاهر شوند.

ناگفته نماند که مردم سیمره (دره‌شهر) در دیگر بخش‌های اقتصادی نیز با مشکل نبود امکانات مواجه هستند، به‌عنوان مثال در این شهرستان که قطب تولید شیر استان ایلام است، هنوز صنایع تبدیلی وجود ندارد و دامداران این شهرستان در این زمینه در مضیقه هستند. در بخش کشاورزی نیز همین مشکلات وجود دارد و دسترنج کشاورزان زحمتکش این دیار بیشتر به دلالان می‌رسد تا تولیدکنندگان. در زمینه کشت خیار در سیمره که به جرات می‌توان گفت یکی از قطب‌های کشت خیار مرغوب و باکیفیت کشور است، باید گفت وضع به‌گونه‌ای شده است که کشاورزان دیگر میل به کشاورزی ندارند و اگر این‌گونه پیش برود تا سال‌های نه‌چندان دور دیگر در این منطقه کشت خیاری وجود نخواهد داشت. آنچه نگارنده را به نگاشتن این مطلب واداشت، این است که با وجود نقش و جایگاه بالای زنان سیمره (دره‌شهر) در توسعه و پیشرفت اقتصاد و فرهنگ کشور، تاکنون نقش آنان در اقتصاد کشور بررسی نشده است که این نوشته می‌تواند مقدمه‌ای برای انجام تحقیقات پژوهشگران در این زمینه باشد. همچنین این تحقیق می‌تواند به نوعی سپاسگزاری و ارج نهادن به زحمات بی‌دریغ مادران و همسران و خواهران این مرز و بوم باشد که با وجود شرایط جسمی ضعیف‌تر، ولی با داشتن صبر بیشتر از مردان، کمر همت برای پیشرفت کشور بسته‌اند.