مرگ شارح انتظارات عقلایی و چرخه زندگی

دنیای اقتصاد: فرانکو مودیلیانی، اقتصاددان ایتالیایی و برنده نوبل اقتصاد، ۲۵ سپتامبر سال ۲۰۰۳ در سن ۸۵ سالگی چشم بر جهان فروبست. او در شهر رم ایتالیا و در خانواده‌ای یهودی متولد شد. پدرش پزشک بود و از پسرش خواست راه او را ادامه دهد. مودیلیانی در دانشگاه رم به تحصیل پزشکی پرداخت اما وقتی که متوجه شدند توان مشاهده خون را ندارد، به رشته حقوق روی آورد. او همچنین برای کسب درآمد، مقالات اقتصادی را از آلمانی به ایتالیایی ترجمه می‌کرد. مودیلیانی پس از دریافت مدرک حقوق در سال ۱۹۳۹ ایتالیا را به دلیل داشتن عقایدی مخالف دولت فاشیست موسولینی ترک کرد. او بعد از اقامت کوتاه در فرانسه به ایالات متحده مهاجرت و در برنامه دکترای علوم اجتماعی نیواسکول ثبت نام کرد. در آن زمان نیواسکول دانشگاه تبعیدی‌ها لقب گرفته بود چرا که محل تجمع فرهیختگانی شده بود که طی دهه ۱۹۳۰ و اوایل دهه ۱۹۴۰ از حکومت‌های استبدادی اروپا گریخته بودند. او در این دوره در کلاس اقتصاد کلان ژاکوب مارچاک شرکت کرد و تحت تاثیر افکار او قرار گرفت. مارچاک علاوه بر اقتصاد کلان، اهمیت تدوین فرضیه‌های اقتصادی قابل آزمون را به مودیلیانی آموزش داد. مودیلیانی بعد از دریافت مدرک دکترا در سال ۱۹۴۴ به تدریس اقتصاد در همان دانشگاه مشغول شد.

او بعد از تدریس در دانشگاه‌های مختلف در سال ۱۹۶۲ به دانشگاه ام.آی.تی رفت و تا بازنشستگی در آنجا ماند. در سال ۱۹۷۶ به ریاست انجمن اقتصاد آمریکا برگزیده شد و در سال ۱۹۸۵ به دریافت جایزه نوبل نائل آمد. کمیته جایزه نوبل، این جایزه را به دلیل طراحی فرضیه چرخه زندگی (life-cycle hypothesis) و قضیه مودیلیانی- میلر به وی اعطا کرد. مودیلیانی با انتشار مقالاتی، آغازگر مکتب انتظارات عقلایی بود. او در سال ۱۹۵۴ در مقاله‌ای مشترک با گرومبرگ اعلام کرد که افراد می‌توانند سیاست‌های خاص دولتی را پیش بینی و مطابق آن عمل کنند. اگرچه این نظریه مودیلیانی با مخالفت قاطعانه جمعی از اقتصاد دانان روبه رو شد، اما مکتب انتظارات عقلایی، آغاز خود را مدیون همین نقطه نظر مودیلیانی است.

فرض اصلی نظریه چرخه زندگی این است که افراد عقلایی می‌کوشند سطح مصرف خود را در یک دوره یک ساله تقریباً ثابت نگه دارند. البته درآمد شخصی به دلیل شرایط متغیر اقتصادی تغییر می‌کند، با این وجود افراد می‌خواهند تا چرخه عمر خود را از این تغییرات سالانه دور نگه دارند. این امر مستلزم آن است که افراد مصرف خود را بر پایه درآمد انتظاری (یا متوسط درآمد انتظاری) دوره زندگی خود قرار دهند. بنابراین هنگامی که افراد درآمد بیشتری کسب می‌کنند، نسبت‌های بزرگ‌تری از درآمد را پس‌انداز می‌کنند و در سال‌هایی که درآمدشان نسبتا کمتر است، پس‌انداز خیلی کمتری انجام می‌دهند. از این نظر، هدف اصلی پس‌انداز، انباشت پول برای مصرف در زمان بازنشستگی است.