دکتر ناصر فکوهی

برنامه‌ریزان لیبرال و نولیبرال با همان نوع نگرش و استدلال‌های واهی‌شان، توانستند سلفی‌گری و وهابیت را با ثروت عربستان و همراه بازوی اجرایی پاکستان، در صحنه اجرایی سوریه، عراق و افغانستان راه‌اندازی کنند؛ پدیده‌ای که تروریسم وحشتناکی همچون «داعش» را در منطقه به‌وجود آورده است. ما هرگز نمی‌توانیم این بی‌مسوولیتی را بپذیریم که تحت عنوان حمله به مارکسیسم یا کمونیسم از سیستم‌هایی که کمتر از این سیستم‌ها وحشتناک نبودند، دفاع کنیم. بسیاری از آنان که به مارکسیسم حمله می‌کنند و موضوع کشتارهای بزرگ اردوگاه‌های مرگ شوروی را مطرح می‌کنند، فراموش می‌کنند از اردوگاه‌های مرگ نازی که عصاره سرمایه‌داری هستند و از کشتارهای گسترده نظامیان زیر حمایت بورژوازی آمریکای لاتین و بسیار پیش از اینها از ۵۰۰سال سرکوب و کشتار گسترده در طول فرآیند استعماری حرفی نمی‌زنند. سیستم استعماری از لحاظ خشونت از سیستم اردوگاه مرگ شوروی کمتر نبوده است. هیتلریسم و فاشیسم یک سنتز وحشتناک لیبرالیسم است. فاشیسم از ابتدا و تا انتها تحت حمایت شدید سرمایه‌داری بوده و هیتلر قدرت را با پول سرمایه‌داری آلمان به دست آورد و بر سر قدرت باقی ماند. هیتلر به‌دلیل این موضوع بخش زیادی از نیروهای اولیه را که از اراذل و اوباش بودند، در همان ابتدا قربانی کرد و در حادثه‌ای که به «شب کریستال» معروف بود، از بین برد. هیتلر نتیجه سرمایه‌داری آلمان و موسولینی نتیجه سرمایه‌داری ایتالیا بود. فاشیسم اروپایی نیز سنتزی برای سرمایه‌داری بود و یکی از اَشکالی که سرمایه‌داری اروپا می‌توانست به آن برسد. به‌رغم شکست هیتلر در آلمان و موسولینی در ایتالیا، فاشیسم در اسپانیا تا سال‌های ۱۹۷۰ در چارچوب فرانکیسم ادامه داشت. فاشیسم ذاتا با سرمایه‌داری تضادی ندارد و نتیجه سرمایه‌داری است.

- به نقل از «انسان‌شناسی و فرهنگ»