سردرد از تعمیر حمام‌

گروه تاریخ و اقتصاد: سه‌شنبه صبح در رکاب مبارک سوار شدیم. ذات همایونی به کوه کله‌یانی تشریف‌فرما شدند. یک کبک به شست مبارک شکار شد. بعد از ناهار حضرت والا و ما به شکار کبک رفتیم. کبک زیاد دیده شد ولی تیری انداخته نشد. جز یک تیر که من انداختم، آن هم نخورد. دو ساعت به غروب مانده به منزل آمدیم. دایی جانم و اکبر خان نایب ناظر اینجا آمدند. اکبر خان رفت من و دایی جانم حمام رفتیم. نیم ساعت بیش در حمام توقف نشد. بعد از خارج شدن سر من قدری گیج خورد و درد گرفت. دایی جانم تا بعد از شام به حالت بدی بود. محمد باقر و حسین به شدت سرشان درد گرفت و دلشان به‌هم خورد. چند نفر هم دیروز حمام رفته بودند آنها بدتر از ما شدند. این حمام را تازه تعمیر کرده‌اند گویا از تعمیر تازه، این انقلاب به آدم روی می‌دهد. سال گذشته بسیار به این حمام آمدیم. این‌طورها نبود. شب ساعت پنج استراحت کردیم.

تیولات‌

با هم نشسته و قرار دادند که تیولات برگردد تا از صادر و وارد این دو سه کرور که تیول است منافع بانک و مداخل آنها زیادتر شود. ده نفر منتخبین تجار است آن وقت از هر صنف مثل حریر فروش، صراف، خرازی‌فروش و غیره هم وکیل جدایگانه قریب چهل پنجاه نفر می‌شوند، رای دادند تیولات و تسعیر جنس برگشت کرد. در صورتی که هر جا تیول است آبادتر و راحت‌تر از دهات دیگر است. تیول مانع ظلم حکام و مباشرین که هر سال عوض می‌شوند بود. تیول غالب ملک مردم بود و حالا تازه فهمیده‌اند بد کاری شده. گذشته از آنکه از همه تیولات صدا برخاسته این دو سه کرور هم که از مالیات نقد و رسیده بود از میان رفته. تسعیر جنس در بعضی دهات کار غلطی بود، در بعضی بنا به مصلحتی؛ زیرا خیلی از دهات خالصه و غیره که از قدیم ممیزی شده به‌قدری جنس دارد که اگر تسعیر نشود به‌کلی صاحبان آن واگذار کرده فرار می‌کنند. صاحبان تیول آنچه کردند همان موسسین بانک که در مجلس بودند نگذاشتند. جنازه تیول را در روزنامه‌ها کشیده، ملا، شاهزاده، خان، وزیر، امیر گرد آن جمع [شده] گریه و زاری می‌کنند. هنوز که از بانک خبری نیست. وزرا گفتند بانک نباید به مالیات دخالت کند و تمام امتیازات هم نباید انحصار به آن داشته باشد. مردم هم اولا پول نبود بدهند، ثانیا گفتند اطمینان به تجار دیگر نداریم. این شد فعلا نتیجه چند ماه مذاکرات مجلس و زحمات فراوان تجار [برای] احیای مملکت و حیات دولت.

- روزنامه خاطرات عین‌السلطنه، ج‌3، ص: 1809