بادگیرها و کاروانسراها و کارگاه‌های کرمان
گروه تاریخ و اقتصاد: شهر کرمان نیز مانند یزد، روی دشت گسترده شده و چون صحرا آن را از سه جانب احاطه کرده از بقیه نقاط دنیا دور افتاده است. یک قلعه عبوس و دیواری از کوه به ارتفاع ۱۳ هزار پا در پشت آن قرار دارد. ولی با وجود ظاهر خراب و ویران آن، این شهر اهمیت قابل ملاحظه‌ای دارد. غیر از شهر تبریز که در مرز شمال ایران واقع شده، بر هیچ شهری در این کشور به اندازه شهر کرمان از منجنیق فلک سنگ فتنه نباریده است. داستان‌های تاریخی این شهر جالب و مشعشع و در عین حال همه آنها آمیخته با ظلم و بی‌رحمی است.
گروه تاریخ و اقتصاد: شهر کرمان نیز مانند یزد، روی دشت گسترده شده و چون صحرا آن را از سه جانب احاطه کرده از بقیه نقاط دنیا دور افتاده است.یک قلعه عبوس و دیواری از کوه به ارتفاع ۱۳ هزار پا در پشت آن قرار دارد. ولی با وجود ظاهر خراب و ویران آن، این شهر اهمیت قابل ملاحظه‌ای دارد. غیر از شهر تبریز که در مرز شمال ایران واقع شده، بر هیچ شهری در این کشور به اندازه شهر کرمان از منجنیق فلک سنگ فتنه نباریده است. داستان‌های تاریخی این شهر جالب و مشعشع و در عین حال همه آنها آمیخته با ظلم و بی‌رحمی است.
با مشاهده وسعت شهر قدیم می‌توان پی به این نکته برد. زیرا ۵ کیلومتر از خرابه‌های شهر قدیم خارج از شهر جدید واقع شده. بازارهای کرمان جالب توجه است و دارای نوعی زیبایی مشخص و برجسته خاص خود می‌باشد، زیرا زنان این شهر به جای چادر سیاه، که در همه شهرهای ایران معمول است، چادر سفید بر سر می‌کنند.
چندین کاروانسرای بسیار زیبا با بادگیرهای جالب توجه و مفید در این شهر قرار دارد. در یک قسمت از بازار یک کاروانسرای هندی نیز دیده می‌شود. حرفه و پیشه اصلی مردم این شهر قالیبافی است. عمارت کنسولگری انگلیس در کرمان یکی از زیباترین عمارات کنسولگری این کشور در ایران به‌شمار می‌رود. سقف یکی از اتاق‌های آن نمونه‌ای از صنعت گچبری ایران محسوب می‌شود و مایه سرافرازی گچبرهای کرمان است. بدون شک حمله حشرات محلی به چوب، ناگزیر موجب پیشرفت و ترقی این حرفه (گچبری) و بالا رفتن سطح آن شده است.
موریانه آفتی است که بناهای کرمان را وادار می‌کند تا وسایلی برای دفع حملات این حشره به چوب‌ها بیندیشند. صاحبان قالی نیز باید با چشمانی مراقب، متوجه گردش‌های ویران‌کننده این حشره باشند، زیرا موریانه به هر چیزی رخنه می‌کند. مردم کرمان و یزد از این حشره کوچک نامطبوع رنج بسیار می‌برند؛ درحالی‌که عقرب‌ها و رتیل‌های بسیار بزرگ، حشرات موذی دیگری هستند که ساکنان این دو شهر باید با آنها مبارزه نمایند. ولی بدتر از همه بلای تریاک است.
برجسته‌ترین آثار باستانی کرمان قلعه ویرانی است به نام «قلعه دختر» که بر شهر مسلط می‌باشد و در پای آن یخچال و به اصطلاح محلی «یخ‌دونی» قرار دارد که خود جایی دیدنی است. در نزدیکی کرمان بر بالای دشت، مقبره قدیمی «ماهان» قرار دارد.این مقبره یکی از زیباترین مقبره‌های ایران به شمار می‌رود. در مجاورت آن نیز یکی از زیباترین باغ‌های ایران واقع شده که مثل باغ‌های شیراز به سرعت رو به ویرانی می‌رود.
به جهاتی، شخصا شهر کرمان را به‌عنوان شهری که صنعت قالیبافی در آن رواج دارد مورد ملاحظه قرار می‌دهد. درحالی‌که این شهرت موجب تحیر است چون کارگاه بافندگی تقریبا در همه شهرهای ایران یافت می‌شود، لکن مردم کرمان به این صنعت توجه بیشتری نشان می‌دهند. در این شهر پسران خردسال، از ۶ تا ۱۲ سال، بهترین بافندگان قالی به‌شمار می‌روند، چون انگشتان آنها ظریف و چابک است.
مشاهده سرعت و مهارت این کودکان خردسال که برای طرح انداختن، گوش به دستورهای استاد دارند و او با ترنم و تقریر شاگردان را راهنمایی می‌کند و آنان پیروی می‌کنند و می‌بافند چنان اثری دارد که شخص تصور می‌کند آنچه می‌بیند و می‌شنود در عالم رویا می‌بیند و می‌شنود. کارگاه‌های قالیبافی در کرمان و سلطان‌آباد، که زن‌ها به کار قالیبافی اشتغال دارند، با توجه به اصول بهداشتی تغییر پیدا کرده چون طی دو سال اخیر درباره قالی و قالیبافی بحث‌های زیادی شده و مطالب فراوانی به رشته تحریر در آمده تنها اشاره‌ای به آن کافی به نظر می‌رسد.
ولی یک نکته موجب شگفتی فرنگی‌ها می‌شود و آن این است که اگر روزی در ایران قانون محال تعلیمات اجباری به مورد اجرا گذاشته شود، برای بافتن قالی چه مبالغی باید پرداخته شود. زیرا، در چنین صورتی باید از وجود بزرگسالان برای این کار استفاده شود و کجا می‌توان کارگرانی یافت که انگشتان آنها برای گره زدن نخ این‌قدر فرز و چابک باشد. در شهر کرمان پسران خردسال با چنان مهارت و سهولتی این کار را انجام می‌دهند که گویی اساسا برای چنین کاری آفریده شده‌اند.
- سفرنامه فرد ریچاردز، اثر فرد ریچاردز،
ترجمه مهین‌دخت صبا،انتشارات بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ص ۲۴۹
ارسال نظر