سالروز تاسیس نخستین بانک ایرانی - ۱۴ اردیبهشت ۹۵

۱۴ اردیبهشت سالروز تاسیس بانک سپه، نخستین بانک ایرانی است. فکر تاسیس یک بانک جدید با سرمایه و مدیریت ایرانی، قبل از انقلاب مشروطیت، یعنی ۱۰ سال قبل از تاسیس بانک شاهی ایران، به‌وجود آمد. در این زمان «حاج محمد حسین» که از صرافان بزرگ بود، پیشنهاد تاسیس بانکی با سرمایه مشترک دولت ایران و مردم را به ناصرالدین شاه ارائه داد، اما طرح مورد موافقت قرار نگرفت. پس از استقرار مشروطیت، نمایندگان اولین دوره مجلس، تاسیس بانک ملی را خواستار شدند اما سرمایه لازم فراهم نیامد.

در آغاز سال 1304ش. که هنوز آرامش در سراسر کشور و فعالیت‌های عمومی در شئون مختلف اجتماعی محسوس نشده بود و تاثیر شگرف عوامل اقتصادی و بازرگانی در حیات سیاسی مملکت نمودی نداشت، اولین بانک ایرانی به نام «بانک پهلوی قشون»، از محل وجوه بازنشستگی نظامیان و برای سامان دادن به امور مالی ارتش، با سرمایه 950,883,3 ریال تاسیس شد.

سرمایه اولیه بانک از محل موجودی صندوق بازنشستگی درجه‌داران قشون بود و به این دلیل فعالیت یک سال نخست این بانک به افسران ارتش اختصاص داشت که با پرداخت وام‌های تقسیطی به رفع نیازمندی‌های آنان کمک می‌کرد و چون پیوسته به وسعت دامنه عملیات خود می‌افزود دوایر بانک به جای وسیع‌تری که در اول باب همایون از ابنیه قورخانه آماده شده بود، انتقال یافت و در ۲۴ اسفند ۱۳۰۴ اولین شعبه این بانک در شهر رشت افتتاح شد و علاوه بر معاملات درجه‌داران قشون، به خرید و فروش برات و گشایش اعتبار برای بازرگانان و فعالیت‌های بیشتری در امور بانکی و معاملات بازرگانی آغاز شد.

در عین حال، برای رفاه طبقه بی‌بضاعت و تنزل بهره‌های سنگین شعبه معاملات رهنی بانک در همان محل سابق تشکیل شد. همچنین در سال ۱۳۰۶ شعب دیگر بانک در مشهد و همدان افتتاح شد تا تسهیلات بیشتری در انجام معاملات بازرگانی فراهم آورد. در ادامه در سال‌های ۱۳۰۷ و ۱۳۰۸ شعب تبریز و قزوین افتتاح شد و به‌این ترتیب توجه تجار و سرمایه‌داران داخلی و خارجی را به خود جلب کرد و در شمار یکی از مهم‌ترین موسسات اقتصادی کشور شناخته شد.

در اواخر سال ۱۳۱۲ این موسسه به نام بانک سپه و در اواخر سال ۱۳۲۱ به بانک تعاونی سپه موسوم شد و علاوه بر عملیات بانکی پرداخت حقوق افسران بازنشسته و موظفین ارتش و ژاندارمری نیز، از اول ۱۳۲۴ در تمام کشور بر عهده بانک سپه محول شد.

در شهریور سال ۱۳۲۵ که تیمسار سپهبد آق اولی به مدیریت بانک سپه انتخاب شد، اساسنامه و آیین‌نامه جدیدی برای بانک تدوین کرد. در اسفند ۱۳۳۱ نام بانک تعاونی سپه به بانک سپه تبدیل شد. همچنین شعب دیگر بانک به تدریج در شهرهای اهواز، بابل، کرمان، یزد، سنندج، گرگان، ارومیه، خرمشهر، خرم‌آباد و قم تاسیس شد.

با توسعه سازمان و کثرت مراجعات و فعالیت‌های ادارات مرکزی در تسریع جریان معاملات، عمارت قدیم بانک، مناسب و کافی نبود و ساختمان بنای جدیدی که درخور دستگاه فعلی بانک باشد، ضروری به نظر می‌رسید بنا به تصویب شورای عالی بانک، اواخر سال ۱۳۲۹ ساختمان بنای جدید آغاز شد و طی دو سال به اتمام رسید.