مترجم: رویا مرسلی

منبع: فارن پالیسی

همان‌طور که خوانندگان می‌دانند، من از مدت‌ها پیش گفته‌ام که بیشتر مباحث درباره تجارت آزاد و توافقات تجارت آزاد موضوعاتی حاشیه‌ای و خارج از متن هستند؛ چرا که شرکت‌کنندگان در این مباحث درباره موضوعات بسیار پراکنده و مختلفی صحبت می‌کنند. من سعی کرده‌ام این معنی را با ذکر این مثال روشن کنم که آمریکا در حال انجام بازی تنیس است؛ در حالی که سایر کشورها از جمله چین، فوتبال بازی می‌کنند. بازیکنان آمریکایی که تنیس بازی می‌کنند، مرتبا از این مساله شکایت دارند که چینی‌ها (یا ژاپنی‌ها یا کره جنوبی‌ها یا دیگران بر حسب مورد) بازی «عادلانه» ارائه نمی‌دهند. تقاضاهایی برای برخورد شدید با این مساله وجود دارد و همچنین تشکیل پرونده در ارتباط با شکایات مربوط به تجارت غیرعادلانه در سازمان تجارت جهانی (‌WTO‌) درخواست شده است. در عین حال، پیگیری‌هایی نیز از طریق راه‌های قانونی طبق سازوکارهای حل اختلاف در ایالات متحده به عمل می‌آید. البته من همیشه نسبت به نتیجه چنین اقداماتی تردید داشته‌ام؛ چرا که معتقدم هر اقدامی باید مبتنی بر این فرض باشد که همه بازیکنان، یک بازی واحد را انجام می‌دهند، در حالی که در واقعیت این گونه نیست و همان‌طور که اشاره شد، هر طرف بازی متفاوتی انجام می‌دهد.

اخیرا روزنامه وال استریت ژورنال گزارش کرد که سفیر چین در اتحادیه اروپا گفته است خطوط هواپیمایی چین تا زمانی که اتحادیه اروپا بر عملی کردن برنامه‌های خود برای دریافت هزینه از چین به خاطر انتشار گازهای گلخانه‌ای هواپیماهایی که در آسمان اروپا پرواز می‌کنند پافشاری کند، این کشور به جای خرید هواپیماهای ایرباس اروپایی از این به بعد خرید هواپیماهای آمریکایی بوئینگ را «مورد بررسی» قرار خواهد داد. در همین گزارش آمده است رییس‌ شرکت ایرباس تایید کرد که چین تصمیم نهایی خود برای عقد قرارداد خرید ۴۵ هواپیمای این شرکت را به حالت تعلیق در آورده است.

این بازی تنیس نیست بلکه فوتبال است. در بازی تنیس، تصمیم عقد قرارداد برای خرید هواپیما بر عهده خطوط هواپیمایی است و دولت در آن نقش ندارد؛ اما در این مورد سفیر چین گفت: «دولت مرکزی چین می‌تواند بر تصمیمات خطوط هواپیمایی این کشور اثر بگذارد.» در بازی تنیس که توسط آمریکایی‌ها انجام می‌شود، تصمیمات مربوط به موضوع مالیات انتشار گازهای گلخانه‌ای به خودی خود مساله تجاری محسوب نمی‌شود و ارتباطی با تصمیمات خرید هواپیما توسط شرکت‌های هواپیمایی خصوصی ندارد؛ اما در فوتبال سایر کشورها ارتباط دارد.

جالب این است که چینی‌ها فوتبال را به طور ناعادلانه بازی نمی‌کنند. آنها این مساله را کاملا روشن کرده‌اند که از دید آنها این دو موضوع به هم ربط دارد و به خاطر همین در این باره هشدار داده‌اند. در عین حال، آنها هیچ یک از قوانین سازمان تجارت جهانی را نیز نقض نکرده‌اند. سفیر چین نگفت که پکن به خطوط هواپیمایی چین دستور داده است که از ایرباس هواپیما نخرند. او فقط گفت: می‌توان این گزینه را بررسی کرد که هواپیماها به‌جای ایرباس از بوئینگ خریداری شوند. او گفت: فکر می‌کند نظرات دولت می‌تواند بر تصمیمات خطوط هواپیمایی اثر بگذارد؛ اما آیا او از دیدگاه‌های مدیران شرکت‌های هواپیمایی اطلاع دارد؟ او فقط یک سفیر است. پس نتیجه می‌گیریم که این یک بازی فوتبال است؛ چون بازی در بالاترین سطح انجام می‌شود.

به یک مثال دیگر توجه کنید. سازندگان پنل‌های خورشیدی در آمریکا یک پرونده ضددامپینگ علیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان چینی (که یارانه زیادی جهت تولید این محصول دریافت می‌کنند) تشکیل داده‌‌اند و این پرونده هم اکنون منتظر حکم نهایی از دادگاه است. ایالات متحده حجم زیادی پنل خورشیدی از چین وارد می‌کند؛ اما خودش هم یکی از صادرکنندگان اصلی به چین است؛ چراکه ماده پلی سیلیکون که پنل‌ها از آن ساخته می‌شوند از آمریکا صادر می‌گردد.

پکن در یک حرکت فوتبالی دیگر تهدید کرده است که برای واردات پلی سیلیکون از آمریکا عوارض ضددامپینگ وضع خواهد کرد (که این صحبت قبل از شکایت آمریکایی‌ها در مورد پنل‌های خورشیدی اصلا مطرح نبود) و این اقدام مشخصا به این خاطر است که بر دولت ایالات متحده فشار بیاورند که عوارض ضددامپینگ برای پنل‌های خورشیدی ساخت چین وضع نکنند.

در اینجا، موضوع عادلانه بودن یا نبودن مساله مطرح نیست، بلکه موضوع دو بازی مختلف است که وانمود می‌شود همه یک بازی را انجام می‌دهند. ما باید این مساله را روشن کنیم. شاید این موضوع بسیار جدی‌تر از آنچه تصور می‌کنیم باشد. ما باید درک کنیم که در تجارت، انواع مختلف سازماندهی وجود دارد و محدود به یک مورد نیست. هر یک از این روش‌ها مجموعه قوانین و شیوه‌های خاص خود

را می‌طلبد.