گزارشی از شرایط فعلی شیرخشک اطفال و پیشنهادهایی برای رفع موانع و مشکلات فعلی این صنعت نشان می‌دهد
برون‌‌‌رفت از وضع پیچیده شیرخشک نیازمند تدبیر
تولید شیر خشک در داخل کشور
هم‌‌‌اکنون کارخانه‌‌‌های داخلی شیر خشک اطفال با تمام ظرفیت خود مشغول به تولید نیستند و حتی یکی از آنها به‌‌‌دلیل اتمام مواد اولیه موقتا تعطیل است!
الف) به‌‌‌تازگی سازمان غذاودارو نرخ ارز واردات مواد اولیه شیر خشک اطفال را ۲۸۵۰۰۰ ریال اعلام کرده است. بلافاصله بعد از این اقدام، بانک مرکزی نیز طی بخشنامه‌‌‌ای اعلام کرد؛ مهلت تسویه‌‌‌حساب مابه‌‌‌التفاوت ارز ترجیحی فقط دو ماه است! معنی این حرف آن است که مواد اولیه‌‌‌ای که قبل از تغییر نرخ ارز در کارخانه‌‌‌ها موجود بوده و محموله‌‌‌هایی که قبلا با ارز ۴۲۰۰۰ ریالی خریداری شده و هنوز از گمرک ترخیص نشده‌‌‌اند، مشمول تغییر نرخ قرار گرفته و تولیدکننده مکلف است ظرف دو ماه مابه‌‌‌التفاوت ارز ۲۸۵۰۰۰ ریالی و ۴۲۰۰۰ ریالی را به بانک بپردازد!
حال آنکه فرآیند تولید محصول، آزمایش‌های مربوطه، تحویل محصول به شرکت پخش، توزیع در داروخانه‌‌‌ها، تسویه‌‌‌حساب داروخانه با شرکت پخش و نهایتا تسویه‌‌‌حساب شرکت پخش با تولیدکننده در حدود ۸ ماه به‌‌‌طول می‌‌‌انجامد و پرداخت مابه‌‌‌التفاوت ظرف دو ماه، عملا برای هیچ تولیدکننده‌‌‌ای میسر نیست و قطعا و بدون شک کارخانه‌‌‌ها را با مشکل مواجه خواهد کرد.
ب) نرخ ارز ۲۸۵۰۰۰ ریالی تقریبا ۷ برابر نرخ ارز ۴۲۰۰۰ ریالی است. بنابراین نقدینگی موردنیاز کارخانه‌‌‌ها به منظور خرید ارز جهت تامین مواد اولیه نیز هفت برابر شده است که تامین این حجم از نقدینگی برای تولیدکننده داخلی اساسا امکان‌‌‌پذیر نیست.
ج) تغییر نرخ ارز به‌‌‌صورت خیلی سریع اتفاق افتاد و در نتیجه، قیمت‌گذاری جدید شیرخشک کودک نیز به‌‌‌طور شتابزده (و با توجه به مدارک و مستندات بهمن ماه سال گذشته) تعیین و اعلام شد. بنابراین قیمت‌های کنونی بر مبنای محاسبات کارشناسی و دقیق نبوده و از این جهت تولیدکنندگان را با مشکلاتی بزرگ مواجه کرده است.
د) اگرچه یکی از دلایل تغییر نرخ ارز جهت واردات مواد اولیه شیرخشک اطفال، ممانعت از مصرف غیر‌مجاز در صنایع داخلی و قاچاق آن به کشورهای همسایه عنوان شده، اما بررسی‌‌‌های میدانی نشان می‌دهد که حتی با قیمت جدید ارز، مجددا مصارف غیر‌مجاز داخلی و قاچاق این فرآورده به‌‌‌تدریج در حال افزایش است. در واقع افزایش فعلی نرخ ارز به‌‌‌طور کامل رافع مشکل نشده است.
عرضه محصول توسط داروخانه
بررسی‌‌‌ها حاکی از آن است که موجودی تمامی برندهای داخلی نسبت به ماه‌‌‌های قبل بهتر شده، ولی در عین حال در بسیاری از استان‌‌‌ها موجودی انواع شیر خشک از برندهای مختلف متغیر است. همچنین با توجه به اینکه داروخانه‌‌‌ها ملزم شده‌‌‌اند بخشی از قیمت شیر خشک فروخته‌شده را از بیمه سلامت دریافت کنند، مشکلاتی برای عرضه ایجاد شده است، که در اینجا به چند مورد آن اشاره می‌شود:
- اغلب داروخانه‌‌‌ها خرید شیر خشک را به دلیل دونرخی بودن فروش و پرداخت قسمتی از وجه آن توسط بیمه کاهش داده‌‌‌اند که این امر ناشی از بدهی‌‌‌های معوقه بیمه‌‌‌هاست.
- عده‌‌‌ای از آنها هم اعلام کرده‌‌‌اند در صورت ادامه تاخیر در پرداخت‌‌‌های بیمه، به‌‌‌طور کلی شیرخشک را از سبد خرید خود حذف خواهند کرد.
- مشکلات ثبت در سامانه تی‌‌‌تک و بروز مشکل در اعلام قیمت دولتی و آزاد در نرم‌‌‌افزار و خطاهایی که مکررا در سامانه رخ می‌دهد، از عوامل منفی در ادامه خرید شیرخشک از سوی داروخانه‌‌‌داران محسوب می‌شود.
اما راه‌‌‌حل چیست؟
با توجه به توضیحات فوق، به‌‌‌ویژه کسری شدید نقدینگی و قیمت پایین شیر خشک اطفال، به نظر می‌رسد در صورت عدم‌رسیدگی فوری به مشکلات تولیدکنندگان داخلی، استمرار تولید این فرآورده استراتژیک و حیاتی در مسیر پیش رو مجددا با چالش‌‌‌های جدیدی مواجه شود. مع‌‌‌الوصف پیشنهادهایی برای رفع این معضل داریم:
۱- یارانه شیر خشک مستقیما به مصرف‌کننده پرداخت شود.
۲- جهت تسویه‌‌‌حساب مابه‌‌‌التفاوت نرخ ارز برای مواد اولیه موجود در کارخانه‌‌‌ها یا در حال حمل یا ترخیص از گمرک، ۸ ماه فرصت داده شود تا در خلال این مدت بتوانند از محل فروش کالا به قیمت جدید، بدهی خود را پرداخت کنند.
۳- با توجه به اینکه در دو ماه اول سال جدید، نظام بانکی کشور قادر به تخصیص تسهیلات جدید نیست، بنابراین برای جلوگیری از هرگونه وقفه در تامین مواد اولیه شیرخشک اطفال و به‌‌‌عنوان یک راه‌‌‌حل فوری، به بانک‌های عامل این اجازه داده شود وجه ریالی ثبت‌سفارش‌های مربوط به مواد اولیه اخیرالذکر را پس از ۸ ماه از تولیدکننده اخذ کنند.
۴- در سال ۱۴۰۳ ضرورت دارد برای یک نوبت، خط اعتباری جدیدی به‌‌‌میزان ۵.۵ همت (با بازپرداخت ۸ ماه) برای خرید مواد اولیه مذکور به کارخانه‌‌‌ها تخصیص داده شود.
۵- قیمت‌گذاری انواع فرآورده‌‌‌های شیر خشک اطفال در اسرع وقت بر اساس مدارک و مستندات روز انجام شود.
