«دنیای‌اقتصاد» نظر موافقان و مخالفان نمایشگاه‌های بهاره را بررسی می‌کند
بازاری برای فعالان غیرصنفی
سال گذشته باوجود آمادگی و برنامه‌ریزی برای برگزاری این نمایشگاه‌ها، کرونا از راه رسید و نفس‌های بسیاری را به شماره انداخت و همه بازارها را تحت تاثیر و به رکود و کسادی سوق داد. برگزاری نمایشگاه‌های بهاره از سال‌ها پیش محل مناقشه اصناف و مسوولان شهری و استانی بوده است. اغلب تولیدکننده‌ها و برندهای ایرانی این نمایشگاه‌ها را فاقد کیفیت کالا و ارائه خدمات می‌دانستند تا بالاخره طی مصوبه‌ای، کلیدی‌ترین رای به برگزاری این نمایشگاه‌ها در اختیار اصناف قرار گرفت. یکی از دغدغه‌های صنوف، نبود تضمین کیفیت کالا برای مصرف‌کننده بود. علاوه بر اینکه اصناف با پرداخت مالیات، عوارض و درگیری با تامین اجتماعی و مسائل دیگر کسب و کارها، دست و پنجه نرم می‌کردند و این نمایشگاه‌ها در اختیار افرادی قرار می‌گرفت که معمولا هیچ‌کدام از هزینه‌های صنفی را نداشتند. همین عامل کافی بود تا فعالان اقتصادی در حوزه صنوف مختلف پیگیر مساله شوند.
پیمانکاری پرسود
گرچه قانون درباره برگزاری نمایشگاه‌ها از اصناف حمایت کرده اما شهرداری‌ها و نهادهای شهری با قدرت خود می‌توانند اقدام به برگزاری نمایشگاه در فضاهای متفاوتی کنند و کاری از اصناف برنیاید. برگزاری این نمایشگاه‌ها برای پیمانکاران شهرداری‌ها سود درخوری دارد. مهدی رستمی یکی از برگزارکنندگان نمایشگاه‌های فصلی در استان‌های تهران و البرز به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: «چند ماه گذشته هیچ نمایشگاهی برگزار نشد و من و پیمانکاران دیگر از جیب می‌خوریم. تنها حسن کار این است که حقوق پرسنل و اجاره دفتر نداریم. البته از این نمایشگاه‌ها فقط ما پیمانکاران سود نمی‌کردیم. هر ۵ تا ۱۰ روز نمایشگاه سودی بیش از سه ماه فروش برای شرکت‌کنندگان و غرفه‌داران دارد.» او با محاسبه هزینه برگزاری هر نمایشگاه می‌گوید: «معمولا شهرداری‌ها زمین‌هایی را برای این کار درنظر دارند و از زمین بایر هیچ سودی حاصل نمی‌کنند. با اجاره‌کردن و نصب داربست و کشیدن چادر هر غرفه را متری ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار تومان اجاره می‌دهیم. فروشندگانی که غرفه اجاره می‌کنند همیشه پیگیر برگزاری نمایشگاه هستند. معمولا وقتی با شهرداری به توافق می‌رسیدم با یک پیامک، یکی دو روزه، همه غرفه‌ها اجاره می‌رفت.» او دفترچه‌ای را نشان می‌دهد که لیست اسامی، تلفن و نوع کسب و کارهایشان را نوشته است: «این بندگان خدا تا پارسال هرجا نمایشگاهی بود حاضر می‌شدند اما با آمدن کرونا و لغو نمایشگاه‌ها اغلب در حاشیه شهرها بساط پهن می‌کنند.»
کم‌توجهی دولت به خواست اصناف
صدور مجوز برگزاری نمایشگاه‌ها به عهده استانداری‌ها و فرمانداری‌ها است و شهرداری‌ها بانی معمول این نمایشگاه‌ها به‌حساب می‌آیند. جدای از تجمع مردم و احتمال بالای عدم رعایت پروتکل‌های بهداشتی، سال جاری سالی دشوار برای اغلب صنوف بود. محدودیت‌های شغلی و منع ترددها کسب و کارهای زیادی را به کسادی کشاند. نایب‌رئیس اتاق اصناف ایران درباره برگزاری نمایشگاه‌های بهاره می‌گوید: «اصناف در سال جاری خسارت‌های زیادی متحمل شده‌اند و برگزاری نمایشگاه بهاره آسیب دیگری برای حوزه اصناف است. با نزدیک‌شدن به بازار شب عید، یک‌بار دیگر بحث برگزاری نمایشگاه‌ها با رعایت پروتکل‌های بهداشتی مطرح شد، اما در حال حاضر با توجه به شرایط اقتصادی اصناف و تعطیلی‌های مکرر صنوف از اسفند سال گذشته تاکنون، استقبال چندانی برای برگزاری نمایشگاه‌های بهاره از سوی اتاق‌های اصناف نخواهد شد و امیدوار هستیم دولت نیز شرایط رکود بازار و خسارت‌های وارده به اصناف را در نظر بگیرد. بازاریان کشور از اسفندماه سال گذشته به جهت بیماری کرونا بسیار متضرر شدند و طرح‌هایی هم که از سوی دولت ارائه شد پاسخگوی نیاز و رفع خسارات وارده به اصناف نبود.»
نایب رئیس اتاق اصناف ایران اظهار کرد: امیدوار هستیم در این برهه با تثبیت نرخ ارز، بازار به آرامش برسد و زمانی که نرخ ارز ثابت باشد، میزان عرضه و تقاضا متوازن خواهد شد و بازار خودش را پیدا می‌کند و اقتصاد پایدار را شاهد خواهیم بود، ولی در شرایط کنونی و رکود بازار نمی‌توان انتظار داشت که تمام مطالبات اقتصادی اصناف برآورده شود.
نایب رئیس اتاق اصناف ایران بیان کرد: در حال حاضر به دلیل وجود کرونا حجم سفارش‌های کسبه برای بازار شب عید نسبت به سال‌های گذشته بسیار کمتر است که این مساله هم به دلیل وجود کرونا و کاهش خریدهای نوروزی و هم به دلیل افزایش قیمت کالاها بوده که افت سفارش‌های اصناف را شاهد هستیم.
رکود جای جهش
مرتضی حق‌پرست رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم ورزشی تهران به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: با برگزاری نمایشگاه‌های بهاره مخالفیم. دولت شعار حمایت از تولید را می‌دهد اما این نمایشگاه‌ها در حق تولیدکننده و مصرف‌کننده اجحاف می‌کند. تولیدکننده‌ها عملا در این فضاها شرکت نمی‌کنند و جنس دست اول، دست مصرف‌کننده نمی‌رسد. از طرفی وضعیت برگزاری اینقدر ضعیف است که تولیدکننده را شأن نزول می‌دهد. مثلا در حکیمیه آمده‌اند گاوداری را چادر کشیده و اسمش را گذاشته‌اند سالن عرضه مستقیم کالا. این در حالی است که تولیدکننده نباید دست‌فروش بشود. شاید سال‌های پیش برخی خرده‌کاسب‌ها در این نمایشگاه‌ها شرکت می‌کردند که دلیلش وجود نقدینگی خوب این بازارها بود اما برای تولیدکنندگان، شرکت در این نمایشگاه‌ها توجیه اقتصادی ندارد. هزینه اجاره غرفه، غرفه‌آرایی و گماردن حداقل دو فروشنده برای ۵ تا ۱۰ روز نمایشگاه به‌صرفه نیست. تولیدکننده با مالیات و شهرداری و تامین اجتماعی و اماکن و نهادهای دیگر، آنقدر درگیری دارد که اصلا وقت شرکت در این فضاها را ندارد.
سال‌های پیش که تولیدی‌های کوچک به فضاهای نمایشگاهی می‌آمدند به‌دلیل شکل کسب و کار بود. آنها می‌توانستند به‌صورت اعتباری، جنس و مواد اولیه را تهیه کرده و در نمایشگاه نقدی بفروشند و حسابشان را تسویه کنند اما الان وضعیت طوری شده که آنها هم باید پارچه و مواد اولیه مورد نیازشان را نقدی خرید کنند و چون این بنگاه‌ها، کوچک و فاقد نقدینگی هستند توان شرکت در این نمایشگاه‌ها را ندارند. از سویی نبود ثبات ارزی موجب ناپایداری بازار شده و لطمه شدیدی به همکاران ما وارد کرده است.
حق‌پرست کاهش تولید طی یک‌سال گذشته را حدود ۵۰ درصد اعلام می‌کند و ادامه می‌دهد: واحدهای زیادی مجبور به تعدیل نیرو شدند و ضررهای زیادی کردند. بسیاری از تولیدکننده‌ها اگر دست از تولید کشیده و فقط اجناسشان را در انبار ذخیره کرده بودند سود بیشتری به‌دست می‌آوردند اما تولیدکننده، وظیفه خود را تولید می‌داند و متاسفانه دولت حمایت لازم را از تولید نکرده است و ما در سال جهش تولید با رکود روبه‌رو شده‌ایم.
