«دنیای‌اقتصاد» مسائل و تنگناهای عرضه‌کنندگان لبنیات سنتی را بررسی می‌کند
دستورالعمل‌هایی که روی هوا مانده است
توسعه واحدهای صنفی سنتی درحالی رخ داده که در سال‌های اخیر شایعه‌های زیادی در زمینه نحوه تولید و مواد اولیه مصرفی در محصولات لبنی مطرح بوده است. تاریخ انقضای غیرواقعی، استفاده از وایتکس، کاربرد نشاسته و روغن پالم از جمله موارد جدی و نگرانی ایرانی‌ها هنگام استفاده از محصولات لبنی صنعتی بوده است. این‌گونه شایعه‌های گاه قریب به واقعیت بسیاری از ایرانی‌ها را به خرید از فروشگاه‌هایی با عنوان لبنیات سنتی سوق داده است.
لبنیات سنتی، فقدان نظارت بهداشتی
با این وجود لبنیات سنتی نیز مانند لبنیات صنعتی از موج شایعات در امان نیستند. شایعاتی همچون نبود نظارت بر سلامت شیر، کامل نبودن تجهیزات پاستوریزاسیون شیر در فرآیند سنتی، درج‌نشدن تاریخ تولید و انقضا، نبود تجهیزات آزمایشگاهی، شست‌وشوی نامناسب تجهیزات و استفاده از ظروف بسته‌بندی نامناسب بخشی از نگرانی‌هایی است که در بین مردم وجود دارد.
کاهش مصرف مواد لبنی
امین یکی از فروشندگان لبنیات سنتی در تهران در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» درباره دلایل راه‌اندازی واحد صنفی خود می‌گوید: واحدهای لبنیات سنتی در سال‌های اخیر مورد استقبال مردم واقع شده و سودآوری خوبی دارد.
او درباره چرایی این اتفاق می‌گوید: تولید و فروش محصولات لبنی به شیوه کنونی برای بسیاری از مردم خاطره انگیز است. بسیاری از مشتری‌ها یا در گذشته از مشابه این واحدها خرید می‌کرده‌اند یا جزو کسانی هستند که در سال‌های اخیر به تهران مهاجرت کرده و در گذشته از لبنیات و محصولات ارگانیک و سنتی استفاده می‌کرده‌اند.
او در پاسخ به این سوال که آیا زنجیره تامین در مجموعه‌های عرضه‌کننده لبنیات سنتی وجود دارد یا خیر می‌گوید: ما نماینده یکی از برند‌های لبنیات سنتی هستیم و این مجموعه بخش بزرگی از محصولات ما را تامین می‌کند.
این فعال صنفی درباره این واحدهای توزیعی می‌گوید: نسبت به دیگر محصولات لبنی،برخی از محصولات لبنی سنتی قیمت بالایی دارند. بخشی از آن به‌دلیل فرآیند‌ها و شیوه‌های تولید این محصولات است. اما دلیل اصلی آن تعلق نگرفتن یارانه به شیر مصرفی است.
این فعال صنفی تصریح می‌کند: در سال‌های اخیر با افزایش قیمت لبنیات، سهم خرید لبنیات در سبد غذایی خانوار کاهش یافته و حتی مصرف لبنیات در برخی خانواده‌ها به‌صورت هفتگی یا ماهانه درآمده است. در واقع با افزایش قیمت مواد غذایی، قدرت خرید اقشار متوسط و ضعیف کمتر می‌شود که لبنیات نیز از این قاعده مستثنی نیست.
او ادامه داد: دولت می‌تواند با اختصاص یارانه به شیر، قیمت لبنیات را کاهش دهد تا قدرت خرید مردم افزایش یابد. اگر قدرت خرید به همین منوال کاهش یابد، در سال‌های آینده شاهد افزایش هزینه‌های سنگین درمان برای جبران کمبود مصرف لبنیات در اقشار مختلف خواهیم بود که این هزینه به عهده دولت و نظام سلامت خواهد بود.
فرصت بهبود کی فرا می‌رسد؟
رئیس اتحادیه فروشندگان لبنیات سنتی تهران با اشاره به استقبال مردم از لبنیات سنتی، برنامه‌ها و راهکارهایی که فعالان این بخش برای ساماندهی حداکثری بازار لبنیات پیشنهاد کرده‌اند را تشریح کرد.
علی رجبی، رئیس اتحادیه فروشندگان لبنیات سنتی تهران می‌گوید: «در گذشته استانداردهای خاصی که مختص لبنیات سنتی باشد، وجود نداشت. پارسال و بعد از گذشت حدود سه سال تلاش و پیگیری و تعامل با وزارت بهداشت (مرکز بهداشت و سلامت کار) توانستیم دستورالعمل مراکز تولید و توزیع فرآورده‌های لبنی را تدوین و از آن رونمایی کنیم. رجبی با بیان اینکه بهداشت لبنیات سنتی و صنعتی باید استانداردهای خاص خود را داشته باشد، افزود: درحال همکاری با مرکز بهداشت و سلامت هستیم تا ضوابطی تدوین شود که ارزیابی نمونه‌های گرفته‌شده از واحدهای سنتی با استانداردهای مربوط به واحدهای صنعتی انجام نشود. رئیس اتحادیه فروشندگان لبنیات سنتی ادامه می‌دهد: در بخش سنتی از مواد نگه‌دارنده یا ضدکپک‌ها که بعضا در بخش صنعتی استفاده می‌شود، استفاده نمی‌شود. محصول سنتی تولید شده، کاملا طبیعی است و قاعدتا مقدار کپک مخمر آن در مقایسه با محصولات صنعتی، بیشتر است. البته کپک مخمر داشتن به‌هیچ عنوان به معنای بیماری‌زا بودن این محصولات و مشکل‌زا بودن آنها نیست.
به گفته رجبی اتحادیه پیشقدم شده و با هزینه خود، اقدام به نمونه‌برداری از ۵ شهرستان مختلف کرده است. برای انجام این کار با مرکز بهداشت و سلامت کار هماهنگی شده و در کارگروهی که به همین منظور شکل گرفته است استادان دانشگاه هم حضور داشته‌اند.
رجبی در ادامه افزود: این کار صحیح و اصولی است اما نمی‌دانم به چه دلیل، به سرانجام نمی‌رسد. محصولات سنتی مورد اقبال مردم قرار گرفته است پس چرا از این بخش که عمدتا از جنس کارگاه‌های خرد هستند حمایت نمی‌شود؟ بارها گفته‌ایم که می‌خواهیم فعالیت صنف ما، تحت‌نظر نهادهای مرتبط باشد و خودمان هم طرح و برنامه ارائه کرده‌ایم که محصولاتمان آزمایش شود تا هم مصرف‌کنندگان و هم مقامات وزارت بهداشت به اطمینان خاطر برسند. به‌شدت پیگیر پیشنهادهای خود بوده و هزینه زیادی کرده‌ایم اما تاکنون به نتیجه‌ای نرسیده‌ایم.
شناسنامه‌دار کردن محصولات لبنیات سنتی
آبان سال 1395 خبری دال بر شناسنامه‌دار کردن محصولات لبنی منتشر شد. در آن زمان دستورالعملی جدید درخصوص واحدهای لبنی سنتی تدوین شده بود. براساس این دستور العمل قرار بود به منظور ساماندهی واحدهای لبنی سنتی، شناسنامه‌دار شدن آنها در دستور کار قرار گیرد تا نظارت‌های لازم توسط وزارت بهداشت بر نوع محصولات، کیفیت آنها، شرایط بهداشت و سلامت این مواد صورت گیرد. مدیران واحدهای صنفی لبنیات سنتی می‌گویند این طرح تاکنون اجرا نشده است. با این حال علی رجبی، رئیس اتحادیه فروشندگان لبنیات سنتی تهران می‌گوید: با دفاتر مراکز بهداشت سلامت، وارد مذاکره شدیم تا محصولات تولیدشده در واحدهای صنفی شناسنامه‌دار شوند. پیشنهاد کرده‌ایم که واحدها اقدام به درج کد کارگاهی روی محصولات خود کنند تا مصرف‌کننده با اسکن آن بداند که آن محصول کجا تولید شده است. آیا آن واحد تحت نظارت بوده است؟ اکنون که مردم به استفاده از لبنیات سنتی رو آورده‌اند، بهتر است دنبال ساماندهی هر چه بیشتر کار و ارتقای کیفیت باشیم.
بنا به اظهارات رئیس اتحادیه فروشندگان لبنیات سنتی، با ساماندهی واحدهای لبنی سنتی و شناسنامه‌دار شدن آنها امکان شکایت مردمی فراهم می‌شود تا از این طریق فرآیند تولید و عرضه از نظر بهداشتی کنترل شود.
واحدها بدون یارانه شیر
رئیس اتحادیه فروشندگان لبنیات سنتی با اشاره به اینکه واحدهای لبنی سنتی طی چند سال گذشته رشد فزاینده‌ای داشته‌اند، خاطرنشان کرد: به‌دلیل اینکه صفر تا ۱۰۰ مواد لبنی سنتی در این واحدها انجام می‌شود، ساماندهی واحدهای لبنی سنتی در دستور کار قرار گرفته است.
او با اعلام اینکه بیش ۲۰۰۰ واحد لبنی سنتی در استان تهران وجود دارد، ادامه داد: از این تعداد حدود ۱۰۶۰ واحد مربوط به شهر تهران و ۹۴۰ واحد مربوط به شمیرانات، ری، کن و پردیس است که هر کدام اتاق اصناف جداگانه دارند. رجبی در ادامه خاطرنشان کرد: از حدود ۱۰۶۰ واحد موجود در تهران حدود ۶۰ واحد درگیر دریافت پروانه کسب هستند که امیدواریم به زودی این مساله محقق شود.
