ناکامی اقتصادی مناطق آزاد

حمیدرضا مومنی در دیدار با نمایندگان کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه ایجاد مزیت‌های مختلف در بخش‌های کوچکی از قلمروهای کشور که قابلیت‌های عمومی کردن ندارند، می‌تواند مناطق آزاد را از سایر قلمرو حاکمیتی برجسته‌تر کند، افزود: معافیت‌های مالیاتی، قوانین خاص گمرکی و اخذ ویزا و قوانین کار اتباع خارجی از مواردی است که می‌تواند بخش قابل‌توجهی از نیاز اقتصاد کشور را نیز برطرف کند. وی با بیان اینکه مشکلات زیرساختی از مهم‌ترین مشکلات مناطق آزاد است، اظهار کرد: با مشخص شدن تکالیف، باید زیرساخت‌های لازم برای نیل به ماموریت‌ها و اهداف تامین شود؛ نمی‌شود مهمان به خانه دعوت کرد؛ اما شام برای او تدارک ندید! رئیس هیات‌مدیره سازمان منطقه آزاد قشم در ادامه با انتقاد از نبود زیرساخت‌ها در مناطق آزاد در بدو تاسیس به جز کیش گفت: منطقه آزاد قشم در بدو تاسیس با ۵۰ میلیون تومان و یک کانکس راه‌اندازی شد که این بودجه و این زیرساخت بدون هیچ پشتوانه علمی، برنامه‌ای و عملیاتی، نمی‌تواند قابلیت رقابت با مناطق آزاد کشورهای همجوار را که با امکانات و اختیارات و قوانین ثابت اداره می‌شوند داشته باشد. وی «قشم» و «جبل علی» را دو منطقه آزاد همسن و سال ولی با قوانین و مقررات، زیرساخت‌ها، اختیارات و مدیریت‌های گوناگون اعلام کرد و یادآور شد: تنها وقتی می‌توانیم انتظاراتمان از یک منطقه آزاد را در سطح دیگر مناطق آزاد به روز جهان و حتی همسایه مقایسه کنیم که آورده‌ها و داشته‌های برابری داشته باشند؛ وگرنه قشم با این وضعیت زیرساخت‌ها و امکانات و قوانین و تغییر مداوم مدیریت‌ها و همچنین وضعیت کشور و تحریم، شاگرد اول بوده است! مومنی تاکید کرد: اگر منطقه آزاد می‌خواهیم باید اسباب آن را تهیه کنیم تا صادرات از واردات پیشی بگیرد؛ درحالی‌که قوانین مالیاتی برای واحدهای تولیدی وضع می‌شود، چه انگیزه‌ای برای تولیدکننده‌ها وجود دارد که مرکز کشور با آن همه بازار و سهولت در رفت و آمد و بهتر بودن آب و هوا را رها کرده و در منطقه آزاد قشم و در یک جزیره سرمایه‌گذاری و تولید کنند؟ مدیرعامل سازمان منطقه آزاد قشم تصریح کرد: باید روندی ایجاد کرد تا صادرات از واردات بیشتر شود. وی با انتقاد از تفویض اختیارهای بدون بودجه به مناطق آزاد گفت: تفویض اختیار در صورتی برای بهبود آن بخش برای مناطق آزاد سودمند است که در کنار این تفویض، بودجه هم در اختیار قرار بگیرد؛ حال آنکه عملا در حوزه تفویض اختیار، یا اداره‌های هزینه‌بر به منطقه آزاد واگذار شده یا واگذاری اختیارات آن اداره‌ها بدون واگذاری بودجه بوده است. مومنی گفت: این یک چالش جدی است که حتی محل استقرار مناطق آزاد هم درست انتخاب نشده است؛ مناطق آزاد موفق جهان با بسترسازی درست توانستند پرچمدار باشند که اکنون نمونه آن را در چین می‌بینیم. وی با طرح این پرسش که آیا اصلا ما منطقه آزاد در کشور می‌خواهیم یا نه، افزود: اگر بدون هیچ یک از مزایا و امکاناتی که باید داده می‌شد و نشد، مناطق آزاد را با کشورهای حاشیه خلیج‌فارس مقایسه کنیم، موفق نبوده‌ایم؛ اما اگر با همین امکانات با داخل کشور قیاس داشته باشیم، به راحتی درمی‌یابیم که مناطق آزاد بسیار موفق بوده‌اند. مدیرعامل سازمان منطقه آزاد قشم در ادامه گفت: بودجه ملی و استانی سال آینده هرمزگان ۱۱۰۰ میلیارد تومان است و این درحالی است که بودجه دو منطقه آزاد قشم و کیش به تنهایی ۱۴۰۰ میلیارد تومان است. وی دلایل عدم توفیق مناطق آزاد کشور را در بخش‌های گوناگون ارزیابی کرد و گفت: ابتدا باید حاکمیت، مناطق آزاد را به رسمیت بشناسد و با پذیرش آن، دولت منابع مالی را در اختیار این مناطق قرار دهد؛ چرا که با فروش زمین نمی‌توان این مناطق را اداره‌ کرد و روزی بالاخره این منابع تمام خواهد شد.