شاگرد اول بازار جهانی به رتبه چهارم تنزل کرد
سقوط صادراتی کشمش ایران
آذربایجان شرقی با تولید ۵۰ تا ۶۰ هزار تن کشمش در سال از قدمت ۲ هزار ساله در تولید و صادرات این محصول به کشورهای خارجی برخوردار است و در سال‌های گذشته رتبه اول دنیا را در اختیار خود داشت، ولی در سال‌های اخیر برخی کشورها با توسعه باغ‌های انگور، یکپارچه‌سازی اراضی و تولید مکانیزه این محصول جایگاه ایران و به تبع آن آذربایجان شرقی را اشغال کرده و کشور ما را به رده‌های پایین‌تر سوق داده‌اند. نبود برنامه‌ریزی برای توسعه باغ‌های انگور، مکانیزه نبودن تولید، کشت و تولید این محصول به‌صورت سنتی و در نتیجه افت حدود ۲۵ درصدی تولید کشمش و یکپارچه نبودن اراضی و وجود سموم در محصول تولیدی موجب تضعیف جایگاه ایران در بازارهای جهانی و کاهش رغبت برای خرید محصول تولیدی ما شده است.
استاندار آذربایجان شرقی با اشاره به ارزش افزوده بسیار بالای کشمش در بازارهای داخلی و جهانی، علت کاهش ارزش افزوده این محصول را مکانیزه نبودن تولید اعلام کرده و می‌گوید: باید در نوع کشت و محصول تولیدی و روند کاشت، داشت و برداشت انگور بازنگری شود تا ارزش افزوده آن ارتقا یابد. محمدرضا پورمحمدی با تاکید بر لزوم اصلاح ساختار زنجیره تولید و صادرات محصولات کشاورزی به‌ویژه کشمش، اضافه می‌کند: اکنون ۴۳ واحد پیشرفته سبزه پاک‌کنی و تولید کشمش در استان به‌ویژه در شهرهای مراغه، ملکان و بناب وجود دارد. وی با اعلام اینکه کشمش تولیدی ملکان و مراغه از کیفیت بالایی برخوردار بوده و در کشورهای خارجی طرفداران زیادی دارد، اظهار کرد: باید با اتخاذ تدابیر و برنامه‌ریزی لازم شرایط توسعه باغ‌های انگور، یکپارچه‌سازی و مکانیزه کردن تولید کشمش را در استان فراهم کرد.
رئیس اتاق بازرگانی تبریز نیز با اشاره به سابقه ۲ هزار ساله تولید کشمش در آذربایجان و اختصاص مقام اول تولید و صادرات خشکبار در دنیا طی سال‌های گذشته می‌گوید: اکنون این استان جایگاه گذشته خود را در دنیا از دست داده و به مقام چهارم تنزل کرده است.یونس ژائله عدم یکپارچه‌سازی باغ‌های انگور، مکانیزه نبودن تولید کشمش و استفاده غیرمجاز از سموم در تولید و فرآوری این محصول را از دلایل از دست رفتن جایگاه ایران و به تبع آن، آذربایجان شرقی در دنیا اعلام می‌کند.وی گفت: با اصلاح نژاد در نهال‌های تاک و تغییر در کیفیت تولید محصول تولیدی می‌توان دوباره این استان را به جایگاه اصلی خود در دنیا برگرداند. ژائله با تاکید بر لزوم کشت جایگزین در زمین‌های آبی استان و آمادگی ۱۰ واحد تولیدی آذربایجان شرقی برای سرمایه‌گذاری در صنعت تولید کشمش، ادامه داد: با توجه به کمبود منابع به خصوص آب، باید محصولاتی کاشته شود که ارزش افزوده و تولید و ثروت بیشتری را برای رفاه اجتماعی شهروندان فراهم کند. ژائله افزود: ارائه راهکارهای عملیاتی برای بهبود وضعیت زنجیره تولید کشمش برای حضور موفق و موثر در بازارهای منطقه‌ای و جهانی ضروری است.
رئیس اتاق بازرگانی تبریز با تاکید بر بازنگری بر رفع کاستی‌های موجود در حوزه‌های تولید، فرآوری و صادرات انگور می‌گوید: میزان تولید انگور در کشور ۲۸۶ هزار تن در سال است که ۶۸ هزار و ۷۰۰ تن آن در آذربایجان شرقی تولید می‌شود. ژائله با اشاره به اینکه شهرهای مراغه، بناب، ملکان و عجبشیر از شهرهای تولیدکننده کشمش هستند، اضافه می‌کند: اکنون ۴۳ واحد مدرن فرآوری انگور و ۵ واحد کنسانتره در استان وجود دارد. وی گفت: کشمش تولیدی آذربایجان شرقی به کشورهای اروپایی، آفریقایی، عراق، امارات متحده عربی و روسیه صادر می‌شود و ارزش صادرات کشمش کشور از سال ۹۰ تا سال ۹۷ سیر نزولی داشته است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی نیز با بیان اینکه اکنون ۱۸ هزار هکتار سطح زیرکشت انگور در استان وجود دارد، می‌گوید: ۹۰ درصد انگور تولیدی استان بی‌دانه بوده و ارزش صادراتی داشته و بقیه با دانه است که برای مصارف تازه‌خوری و تهیه سرکه مصرف می‌شود. اکبر فتحی با اشاره به اینکه کشور ما در صادرات کشمش حرفی برای گفتن دارد، اضافه می‌کند: کشمش تولیدی کشور ما پس از صادرات فرش و پسته در رده سوم صادرات غیرنفتی قرار دارد. وی افزود: در این استان ۴۵ کارخانه سبزه‌پاک‌کنی وجود دارد و این کارخانه‌ها علاوه بر فرآوری انگور تولیدی استان ۷۰ درصد از انگور تولیدی کشور را فرآوری و به‌صورت کشمش صادر می‌کنند.
فتحی ادامه داد: سالانه ۱۷۰ هزار تن کشمش از این استان به خارج صادر می‌شود که بخش عمده آنها از سایر استان‌ها تامین می‌شود. مدیرعامل شرکت ایلکین و صادرکننده ممتاز ملی در زمینه کشمش اظهار کرد: بالا بودن قیمت تمام شده محصول، عدم یکپارچگی تاکستان‌ها و مکانیزه نبودن آنها، بالا بودن میزان افت به‌دلیل انبارداری و نگهداری غیراصولی محصول و وجود باقی‌مانده سموم در محصول از عمده مشکلات موجود در تولید، فرآوری و صادرات کشمش است. حسن قالیچه‌باف اضافه کرد: احداث تاکستان‌های مکانیزه و یکپارچه حداقل یک‌هزار هکتاری، اعتماد دولت به بخش‌خصوصی اهلیت‌دار و کمک به آنها برای سرمایه‌گذاری در حوزه انبارداری و نگهداری محصول و توجیه کشاورزان و به روز شدن اطلاعات کارشناسان جهادکشاورزی با آخرین تغییرات اتحادیه اروپا در این زمینه از راهکارهای حل این مشکلات است. وی با بیان اینکه مشکل اساسی این صنعت بالا بودن قیمت تمام‌شده است، اظهار کرد: ۱۵۰ تا ۱۷۰ هزار تن کشمش در کشور تولید می‌شود که ۷۰ تا ۸۰ درصد آن به آذربایجان شرقی اختصاص دارد. وی گفت: با همکاری دولت و حدود ۱۰ شرکت تولیدی اهلیت‌دار می‌توان کشت‌های یکپارچه و مکانیزه را در این استان توسعه داد. قالیچه‌باف یادآور شد: برای این کار به ۲۰۰ میلیارد تومان سرمایه ثابت و ۷۰۰ تا ۸۰۰ میلیارد تومان سرمایه درگردش و تولید ۲۰۰ تا ۲۵۰ هزار باکس نگهداری محصول نیاز است تا محصول تولیدی به‌صورت بهداشتی نگهداری شود و افت محصول به حدود ۴ درصد کاهش و قدرت رقابت با صادرکنندگان دیگر کشورها افزایش یابد. مدیرعامل شرکت شکوه بناب و فعال حوزه کشمش هم با بیان اینکه در سال‌های گذشته در تولید کشمش در دنیا در رده‌های اول و دوم قرار داشتیم، گفت: اکنون در این حوزه به جایگاه چهارم رسیده‌ایم و در صورت تداوم این وضعیت تا رده ششم نیز خواهیم رسید. محمدرضا طبیبی با تاکید بر اینکه اگر به وضعیت کشمش توجه نشود، در تولید و صادرات این محصول نیز به وضع بادام و قیسی دچار می‌شویم، اضافه کرد: با توسعه کشت‌های مکانیزه و یکپارچه اراضی زیرکشت انگور و فرآوری مدرن کشمش می‌توان جایگاه کشور را در دنیا حفظ کرد.
