آرشیو اخبار : تاریخ و اقتصاد
-
رویکرد به علم اقتصاد
با توجه به مشکلات عدیده اقتصادی دوران قاجار و تلاش نخبگان در حل آن، یکی از شاخههای علوم غربی که مورد توجه قرار گرفت، اقتصاد بود. ملکم خان درخصوص لزوم توجه به علم اقتصاد نوشت: «از هر علم شمهای در ایران بوده است؛ اما از علوم اکونومی پلیتیک که همه تازه و همه محصول این عهد است در ایران هرگز نبوده است. -
شکلگیری طبقه تاجر زمیندار در عصر ناصری
تحول عمده دیگر اواخر عصر ناصری، شکلگیری طبقه تاجر زمیندار بود. مبانی ساختاری قدرت تجار زمیندار، در ادغام اقتصاد ایران در اقتصاد جهانی ریشه داشت و در عمل، بخش عمدهای از املاک دولت را این گروه خریده بودند. حاج سیاح در خاطرات خود نقل کرده است: «تجار هم این نعمت بیزحمت را در ملاکی دیدند... همت آنها که باید در تجارت مملکت و ترویج متاع وطن و مصنوعات ایران صرف شود، آنان هم با فریب دادن مالکان دهات اطراف به دادن مالالاجاره به چند مقابل و رفتن فرعها به سند بیع شرطها بیچاره دهقانان را مستاصل مینمودند و مالک املاک میشدند... تجار پولدار خود را داخل ملاکین کرده و برای خود رعایا و اسرا خریده...» (حاج سیاح محلاتی، 1356: ۴۷۱ تا 472). -
شلیک قزاقها به قلب مشروطه
در روز ۲ تیر ۱۲۸۷ ساختمان مجلس شورای ملی توسط قزاقان مسلح روس به فرماندهی کلنل لیاخوف به توپ بسته شد. -
قتلعام روشنفکران مشروطهخواه
پس از به توپ بسته شدن مجلس در دوره مشروطیت و دستگیری سردمداران مشروطیت در سوم تیرماه ۱۲۸۷، دو تن از مشروطهخواهان پس از آن که توسط نیروهای هوادار محمد علی شاه قاجار به قتل رسیدند، پیکرشان به خندقی بیرون از باغشاه پرتاب شد. -
قانون ثبت علائم و اختراعات
دوم تیرماه 1310 قانون ثبت علائم و اختراعات در مجلس شورای ملی به تصویب رسید. در ماده یک این قانون آمده بود: «علامت تجارتی عبارت از هر قسم علامتی است اعم از نقش، تصویر رقم، حرف، عبارت، مهر، لفاف و غیر آن که برای امتیاز و تشخیص محصول صنعتی - تجارتی یا فلاحتی اختیار میشود.ممکن است یک علامت تجارتی برای تشخیص امتیاز محصول جماعتی از زارعان یا ارباب صنعت یا تجار یا محصول یک شهر یا یک ناحیه ازمملکت اختیار شود.» در ماده 2 هم تاکید شده بود: «حق استعمال انحصاری علامت تجارتی فقط برای کسی شناخته خواهد شد که علامت خود را به ثبت رسانده باشد. بنا به ماده 3 این قانون، کسانی که در ایران دارای موسسات تجارتی - صناعتی یا فلاحتی بودند اعم از اتباع داخله یا خارجه در صورتی که علائم تجارتی آنها موافق مواد قانونی ثبت میشد از… -
روزی برای اصناف
اول تیرماه بهعنوان روز اصناف نامگذاری شده است. در آبان ماه سال 1333 هجری شمسی، هیات وزیران آییننامه مجمع عمومی اتحادیههای صنفی و بازرگانی را تصویب کرد که به موجب آن جمعیتی به نام «مجمع عمومی اتحادیههای صنفی و بازرگانی» تشکیل شد.پس از آن به موجب ماده 23 قانون اتاقهای بازرگانی مصوب هفتم دی ماه همان سال و آییننامه اجرای آن به تصویب وزارت اقتصاد ملی رسید و مقرر شد انتخابات اتحادیههای صنفی بازرگانی تحتنظارت فرماندار تهران برگزار شود. تشکیلات اتاق اصناف در تهران بهطور مستقیم زیر نظر هیات عالی نظارت قرار داشت و ریاست هیات مذکور با وزیر کشور بود. در سایر شهرستانهایی که شرایط تشکیل اتاق اصناف را داشتند، اتاق اصناف زیرنظر فرماندار فعالیت میکرد. با تشکیل اتاق اصناف تهران شورای عالی اصناف منحل و وظایف و… -
مشروطه و لیبرالیسم ایرانی
میرزا ملکمخان که اولین نواندیش سنت لیبرالیسم ایرانی محسوب میشود، در تشریح طرح خود از ساختار سیاسی دولتها در دفتر تنظیمات آن را با تشریح انواع حکومتها آغاز میکند و با تقسیم انواع حکومتها به جمهوری و سلطنتی از دو نوع حکومت سلطنتی مطلقه و معتدله سخن میگوید. او در ادامه این توصیفات نظام مطلوب مورد نظر خویش را برای ایران سلطنت مطلقه منظم میداند (ناظمالدوله،1381،ص31). او در تعریف نظام سیاسی مطلوب خود مینویسد: «در یک ملک چنان دستگاهی مقرر شود که هیچ امیر، هیچ وزیر، هیچ پادشاه و هیچ امپراتوری، خواه با انصافخواه بیرحم، خواه دارای فضایل، خواه مملو از شقاوت، در هیچ صورت، هرگز به هیچوجه نتواند بدون حکم عدالت قانونی به حقوق هیچکس به قدر ذرهای خلل وارد بیاورد» (ناظمالدوله، 1381: 31). -
هـیچکـس صاحب هیچ چیز نبود
در چارچوب رویکرد انتقادی تحلیل گفتمان، مفهوم «نظم گفتمانی» به فضایی اجتماعی اشاره دارد که در آن گفتمانهای مختلف تـا حـدی قلمـرو واحـدی را تحـت پوشـش قـرار میدهند و هریک در رقابت با دیگری تلاش میکند تا آن قلمرو را بـه روش خـاص خـود معنادار کند. این اصطلاح درعین حال حوزه بالفعل یا بالقوه تعارض گفتمانی را نیز نشـان میدهد که براساس آن مفاهیم «تخاصم» و «هژمونی» در سطح گفتمانها ظهـور مییابنـد و اهمیت خود را آشکار میسازند.