فریماه فلاحی

«[در نوع خود] تاریخی است صورت کاغذهای مرحوم حسنعلی خان امیرنظام گروسی که در ماموریت‌های مختلف در سنه 1277. ه به مقامات عالی مملکت نوشته و با خط و املای خود می‌باشد. مربوط به تمام خطه آذربایجان-کردستان و سایر مناطق ایران است. »این نقل قول مصحح و پژوهشگر نکته سنج و دقیق، ایرج افشار است که در مقدمه کتاب «گزارش‌ها و نامه‌های دیوانی و نظامی امیر نظام گروسی» آورده شده است، یادداشتی مجمل، اما مفصل در معنا و عمق. بیان دلایل اهمیت تصحیح و گردآوری مکاتیب و نامه‌های رجل نامداری چون امیر نظام گروسی از زبان پدر کتاب‌شناسی ایران خواندنی و قابل‌توجه است.

تنظیم و تالیف گاهشمار: حسن فرازمند

12 اردیبهشت سال 1306 مجلس شورای ملی عهدنامه مودت تجاری بین ایران و لهستان را تصویب کرد. عهدنامه مودت و قرارداد تجارت که چندی بود دولت ایران و نماینده مختار لهستان در تهران مورد مذاکره بود، در تاریخ 27 اسفند 1305 به امضای طرفین ایران و لهستان رسیده بود و مجلس شورای ملی در 12 اردیبهشت 1306 این عهدنامه را مشتمل بر 7 ماده و قرارداد تجارت مشتمل بر 12 ماده تصویب کرد. در این عهدنامه که به امضای علیقلی خان انصاری وزیر امور خارجه از طرف ایران و آقای «استانیلا همیل» از طرف دولت لهستان به امضا رسیده است، موافقت شد اتباع هریک از طرفین حق دارند در خاک طرف دیگر با رعایت قوانین و نظامات جاریه مانند اتباع داخله به هر نوع صنعت و تجارت مشغول و به هر قسم حرفه…

در روز 12 اردیبهشت سال 1310 در مجلس شورای ملی، لایحه‌ای به تصویب رسید که طی آن به کارکنان و مستخدمین هر وزارتخانه و اداره دولتی اجازه می‌دهد از دست وزیر مربوطه به دستگاه قانون شکایت کند. در خبری که جراید در این روز نوشتند، آمده است: هیات دولت به پیشنهاد وزارت عدلیه، طی لایحه‌ای 12 ماده‌ای، قانون شکایت مستخدمین دولت از وزرا و چگونگی رسیدگی به این‌گونه شکایت‌ها را تصویب کرد. طبق ماده اول شکایت مستخدمین از وزرا یا از اداره تقاعد (بازنشستگی) وزارت مالیه در موارد نقض یکی از مواد قانون استخدام کشوری، مادام که شورای دولتی تشکیل نیافته است، به‌صورت عرض حال به دیوان عالی تمییز، تقدیم می‌شود و ماده دوم می‌گوید: عرض حال باید با کلیه مدارکی که صحت ادعا را می‌رساند ضمیمه شود.

46 سال پیش در دوازدهم اردیبهشت سال 1349 در خبری اعلام شد که قرار است هفته آینده موضوع «اتصال راه‌آهن‌های ایران و شوروی» مورد بررسی قرار گیرد. در این خبر آمده است: هیات راه‌آهن ایران به ریاست مهندس جالینوس برای بستن قرارداد بین راه‌آهن ایران و شوروی هفته آینده به این کشور می‌رود. اعضای هیات ایرانی عبارتند از: مهندس چوبینه رئیس ناحیه راه‌آهن آذربایجان و مهندس اتابکی رئیس اداره بهره‌برداری راه‌آهن. همچنین ریاست هیات شوروی را آقای «خاوریوکف» معاون وزارت راه‌آهن شوروی به‌عهده خواهد داشت. در مذاکرات راه‌آهن ایران و شوروی سه مساله اساسی مطرح خواهد شد و آن مسائل عبارتند از: تغییر محور واگن‌ها در مرز که موجب می‌شود بدون تخلیه در مرز در راه‌آهن ایران حرکت کند، دوم الکتریکی کردن راه‌آهن تبریز- جلفا و سوم امتداد…

بانک ملی ایران برای اولین‌بار در ایران اقدام به چاپ و عرضه نخستین چک‌های مسافرتی کرد. این خبری بود که روز دوازدهم اردیبهشت 1349 و به نقل از جراید کشور دهان به دهان در میان مردم و اهل کسبه و بازار رایج شد و بیشتر آنها سراغ روزنامه‌های روزهای قبل که عکس‌هایی از چک‌های مسافرتی چاپ کرده بودند، رفتند. بانک ملی ایران در اطلاعیه‌ای که به همین مناسبت منتشر ساخته بود یادآور شده بود که این چک‌های مسافرتی با مبالغ یک‌هزار ریالی، پنج هزار ریالی و 10 هزار ریالی و بدون اخذ کارمزد در تهران و شهرستان‌ها فروخته می‌شود و کلیه واحدهای بانک ملی در سراسر ایران باید آنها را بدون دریافت کارمزد تبدیل به پول نقد کنند.

گروه تاریخ و اقتصاد: مواد معاهده ارزنه الروم که در سال 1239 بین ایران و عثمانی بسته شد از لحاظ تعیین نوار مرزی دو دولت و مشخصات جغرافیایی نقاط سرحدی چندان واضح و قطعی نبود. به این ترتیب مرزداران عثمانی و گردانندگان سیاست توسعه‌طلبانه آن دولت می‌توانستند برای دست‌اندازی و تجاوز به خاک ایران بهانه‌هایی به دست آورند. بر اثر حسن سلوک ماموران دولت ایران در محمره (خرمشهر فعلی) با بازرگانان بازار دادوستد این بندر بر بندر بصره که متعلق به دولت عثمانی بود. پیشی گرفت و به همین دلیل پاشای بغداد در پی فرصتی می‌گشت تا ضربه‌ای به بندر ایران وارد آورد.

گروه تاریخ و اقتصاد: ما از ونیز با دو کشتی روبه‌راه نهادیم. دو کشتی بزرگ دیگر نیز به دنبال می‌آمد و پر از سپاهی و مهمات جنگی بود و اینها غیر از تحف و هدایایی بود که عالیجناب سینیورا برای حسن بیگ توسط ما فرستاده بود. به من دستور داده بودند که در کشور قره‌مان فرود آیم. یا در کرانه‌هایی که حسن بیگ ممکن بود به آنجا بیاید یا کس بفرستد. باید تمام آن مهمات و هدایا را به او دهم. هدایا عبارت بود از چند توپ، ابزار بمباران، تفنگ، باروت، گلوله و دیگر سلاح‌های مختلف به ارزش سه هزار دوکات.