جایگاه ایران در رتبه‌بندی جهانی تجارت

بررسی‌ها از آمارهای تجارت جهانی نیز نشان می‌دهد که از سال 2008 تا 2014 میلادی، در بین 15 کشور اول صادر‌کننده کالا در دنیا، پنج کشور آسیایی «چین»، «ژاپن»، «کره‌جنوبی»، «هنگ کنگ» و «سنگاپور» دیده می‌شوند که بیشترین سهم صادرات از کل دنیا در سال 2014میلادی از بین این پنج کشور، مربوط به «چین» با سهم 5/ 12 درصدی و کمترین سهم نیز مربوط به «سنگاپور» و معادل 2/ 2 درصد بود. در بین 15 کشور اول صادر‌کننده خدمات در دنیا نیز پنج کشور آسیایی «چین»، «ژاپن»، «هند»، «سنگاپور» و «کره جنوبی» دیده می‌شود که در این بین «چین» بیشترین سهم و معادل 7/ 4 درصدی از صادرات خدمات در دنیا و «کره‌جنوبی» کمترین سهم را بین این پنج کشور و معادل 1/ 2 درصد به خود نسبت داده است. این در حالی است که سهم ایران از صادرات کالا در دنیا، 34/ 0 درصد و از صادرات خدمات در دنیا نیز تنها 18/ 0 درصد است. به عبارتی در سال 2014 میلادی، ایران از بین 229 کشور صادر‌کننده کالا رتبه 51 و در بین 152 کشور صادرکننده خدمات، رتبه 60 را کسب کرده است.

سیاست‌های توسعه تجارت از دید بسیاری از صاحب‌نظران، زمینه رشد و توسعه اقتصادی پایدار کشور را رقم زده و زمینه رقابت پذیری کالاها را فراهم می‌کند. بر این اساس، به دلیل اهمیت تجارت در اقتصاد کشور و نقش آن در سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری‌های اقتصادی، رصد و بررسی وضعیت تجاری کشور در ابعاد منطقه‌ای ضروری به نظر می‌رسد. وزارت صنعت، معدن و تجارت طی گزارش خود از تجارت جهانی کالا و خدمات، به بررسی وضعیت تجاری ایران و کشورهای دنیا در بازه زمانی ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۴ میلادی پرداخته است. براساس این گزارش، تجارت جهان در همه ابعاد خود روند رو به رشدی داشته است. این روند در دوران رکود اقتصادی حاکم بر جهان طی سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۰۹ کاهشی و از سال ۲۰۱۰ به بعد افزایشی بوده است. در سال ۲۰۱۴، صادرات کالایی جهان ۱۸ هزار و ۶۸۲ میلیارد دلار و صادرات خدمات جهان نیز ۴۹۷۲ میلیارد دلار رقم خورده است. تعداد کشورهای صادرکننده کالا در این سال ۲۲۹ کشور و تعداد کشورهای صادرکننده خدمات نیز ۱۵۲ کشور بوده است. بر همین اساس، کل صادرات جهان نیز در سال ۲۰۱۴، معادل ۲۳ هزار و ۶۵۵ میلیارد دلار ثبت شده است.

از سوی دیگر، طی سال 2014، واردات کالایی جهان 18 هزار و 791 میلیارد دلار و واردات خدمات جهان نیز 4799 میلیارد دلار ثبت شده که بر این اساس، تعداد کشورهای وارد‌کننده کالا در این سال 228 کشور و تعداد کشورهای وارد‌کننده خدمات 152 کشور بوده است. از این رو کل واردات جهان در سال 2014 نیز 23 هزار و 590 میلیارد دلار رقم خورده است.

براساس گزارش وزارت صنعت، معدن و تجارت، ۱۵ کشور اول صادر‌کننده کالا در دنیا در دوره زمانی ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۴، چین، آمریکا، آلمان، ژاپن، هلند، کره‌جنوبی، فرانسه، ایتالیا، هنگ کنگ، انگلیس، روسیه، کانادا، بلژیک، سنگاپور و مکزیک بوده است. در واقع می‌توان گفت طی این دوره، بیش از ۶۳ درصد کالاهای دنیا توسط این ۱۵ کشور صادر می‌شود و سایر کشورها حدود ۳۷ درصد کالاها را صادر می‌کنند. بر این اساس، در سال ۲۰۱۴، سهم چین از کل صادرات کالا در دنیا، ۵/ ۱۲ درصد، سهم آمریکا، ۷/ ۸ درصد، سهم آلمان ۱/ ۸ درصد، سهم ژاپن، ۷/ ۳ درصد، سهم هلند ۶/ ۳ درصد، سهم کره‌جنوبی ۱/ ۳ درصد، سهم فرانسه ۳ درصد، سهم ایتالیا ۸/ ۲ درصد، سهم هنگ کنگ ۸/ ۲ درصد، سهم انگلیس ۷/ ۲ درصد، سهم روسیه ۶/ ۲ درصد، سهم کانادا ۵/ ۲ درصد، سهم بلژیک ۵/ ۲ درصد، سهم سنگاپور ۲/ ۲ درصد و سهم مکزیک از کل صادرات کالا در دنیا نیز ۱/ ۲ درصد ثبت شده است. این در حالی است که در این سال، ایران تنها ۲/ ۶۴ میلیارد دلار صادرات کالا صورت داده که سهمی ۳۴/ ۰ درصدی از کل صادرات کالا در دنیا را تشکیل می‌دهد. در واقع طی سال ۲۰۱۴ میلادی، ایران در بین ۲۲۹ کشور صادر‌کننده کالا، رتبه ۵۱ را به‌دست آورده است.

از سوی دیگر، 15 کشور اول وارد‌کننده کالا در دنیا نیز آمریکا، چین، آلمان، ژاپن، انگلیس، فرانسه، هنگ‌کنگ، هلند، کره‌جنوبی، ایتالیا، کانادا، هند، بلژیک، مکزیک و سنگاپور بوده که بیش از 64 درصد کالاهای دنیا توسط این 15 کشور وارد می‌شود و سایر کشورها سهم 36 درصدی از کل واردات کالا در دنیا را دارند.

از این بین، در سال ۲۰۱۴، سهم آمریکا از کل واردات کالا در دنیا، ۸/ ۱۲ درصد، سهم چین، ۴/ ۱۰ درصد، سهم آلمان ۵/ ۶ درصد، سهم ژاپن ۴/ ۴ درصد، سهم انگلیس ۷/ ۳درصد، سهم فرانسه ۵/ ۳ درصد، سهم هنگ‌کنگ ۲/ ۳ درصد، سهم هلند ۱/ ۳ درصد، سهم کره‌جنوبی ۸/ ۲ درصد، سهم ایتالیا، ۵/ ۲ درصد، سهم کانادا ۵/ ۲ درصد، سهم هند ۴/ ۲ درصد، سهم بلژیک ۴/ ۲ درصد، سهم مکزیک ۱/ ۲ درصد و سهم سنگاپور نیز از کل واردات کالا در دنیا ۹/ ۱ درصد رقم خورده است. واردات ایران از کالا نیز در سال ۲۰۱۴ میلادی، ۷/ ۵۵ میلیارد دلار بوده که سهم ایران از واردات کالا در دنیا، تنها ۳/ ۰ درصد رقم خورده است. ایران از بین ۲۲۸ کشور وارد‌کننده دنیا در سال ۲۰۱۴، رتبه ۵۰ را کسب کرده است. در صادرات خدمات نیز، ۱۵ کشور آمریکا، انگلیس، آلمان، فرانسه، چین، هلند، ژاپن، هند، سنگاپور، اسپانیا، ایرلند، بلژیک، ایتالیا، سوئیس و کره‌جنوبی بیشترین سهم از صادرات خدمات دنیا را بین سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۴ از آن خود کرده‌اند، به‌ طوری که بیش از ۶۴ درصد خدمات دنیا توسط این ۱۵ کشور صادر می‌شود و سایر کشورها حدود ۳۶ درصد خدمات را صادر می‌کنند. این در حالی است که در سال ۲۰۱۴، سهم صادرات خدمات ایران از دنیا ۱۸/ ۰ درصد بوده و در بین ۱۵۲ کشور صادرکننده خدمات، ایران در رتبه ۶۰ قرار دارد. از سوی دیگر، ۱۵ کشور اول وارد‌کننده خدمات در دنیا نیز طی سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۴، آمریکا، چین، آلمان، فرانسه، انگلیس، ژاپن، هلند، هند، ایرلند، سنگاپور، روسیه، ایتالیا، بلژیک، کره و کانادا است. بیش از ۶۲ درصد خدمات دنیا توسط ۱۵ کشور اول وارد می‌شود و سایر کشورها حدود ۳۸ درصد خدمات را وارد می‌کنند، این در حالی است که سهم ایران از کل واردات خدمات در دنیا ۳۱/ ۰ درصد بوده است. ایران از بین ۱۵۲ کشور وارد‌کننده خدمات، رتبه ۴۹ را داشته است.