آغاز تحول در تجارت خارجی

***

رئیس کل گمرک ایران درخصوص فضای پس از تحریم و اقداماتی که باید انجام داد گفت: در مواجهه با آنچه پس از تحریم با آن روبه‌رو هستیم می‌توانیم به دو موضوع توجه کنیم. موضوع اول برداشتن محدودیت‌های تجاری، آزاد شدن منابع ارزی و مجموعه اقدامات عملی است که در توافق اشاره شده و نهادها و سازمان‌ها باید بتوانند آن را اجرایی کنند. البته باید توجه داشت که این مجموعه مسائل طبعا و قطعا مدتی زمان خواهد برد تا اجرا شود. موضوع دوم هم به مساله اقتصاد رفتاری برمی‌گردد؛ یعنی انتظاراتی که بازیگران اقتصادی و حتی عموم مردم از توافق دارند.

کرباسیان به اشتیاق کشورهای خارجی برای ورود به ایران اشاره کرد و افزود: از هفته گذشته ورود هیات‌های تجاری خارجی به ایران آغاز شده است و در کشورهای مختلف غربی نیز شاهد برنامه‌ریزی‌هایی برای حضور در ایران هستیم، در مقابل هم فعالان اقتصادی ایرانی در تدارک حضور در کشورهای خارجی برای رایزنی‌ها و انجام مذاکرات تجاری هستند. درنهایت مجموعه این رفتارها نشان می‌دهد رویکردها نسبت به اقتصاد ایران در حال تغییر است.

وی درخصوص تغییر و تحولاتی که در اقتصاد در دوران پس از تحریم شاهد خواهیم بود، اظهار کرد: یکی از اساسی‌ترین مسائل اثرگذار در تسهیل تجارت خارجی، گشایش اعتبار بانکی و برداشته شدن محدودیت‌های نظام بانکی است. در این حالت بانک عملا تسهیل‌کننده رابطه خریدار و فروشنده می‌شود و شرکت‌های بازرسی‌کننده کالا هم می‌توانند به سهولت از نظر فیزیکی کالا را با اسناد تطبیق دهند و کالا با اسناد صحیح و درست وارد می‌شود. همچنین واردکننده این امکان را دارد که پیش از وارد کردن کالا به کشور، به‌طور کامل استانداردها را تطبیق داده و متناسب با وضع کالا و استانداردهای مورد نظر نهادهای ناظر تصمیم بگیرد، واقعیت این است که در امر تجارت خارجی کشور تحولی جدی در حال رخ دادن است.

رئیس کل گمرک ایران به پیامدهای پساتحریم در تجارت خارجی و اقتصاد اشاره و عنوان کرد: افزایش هزینه واردات و صادرات مشکلات دامنگیر فعالان اقتصادی در تحریم‌ها بود. با رفع تحریم‌ها بالطبع کاهش هزینه قابل توجهی در انتقال پول، حمل‌ونقل و بیمه خواهیم داشت. اما این تمام تاثیر رفع تحریم‌ها نیست. اکنون دامنه انتخاب خرید برای ما بسیار گسترده‌تر شده است. واردکننده و تولیدکننده ما می‌تواند کالایی را که مورد نیازش است از مبدأ خریداری کند.

وی تصریح کرد: اکنون زمانی است که می‌توانیم با برخی کشورهایی که مراودات بیشتری داریم روی مسائلی چون تعرفه‌های ترجیحی به توافق برسیم. مجموعه این مسائل در میان‌مدت و بلندمدت روی کیفیت واردات و صادرات ما اثر عمیقی می‌گذارد. در نرخ ارز هم می‌توان با سرعت بیشتری به سمت تک‌نرخی کردن حرکت کنیم. حتی دیگر لزومی ندارد که ما برای واردات کالا گروه‌های 10گانه داشته باشیم.

کرباسیان به بازنگری در مقررات و دستورالعمل‌ها اشاره کرد و گفت: تغییر مهم دیگر که در امر تجارت باید رخ دهد این است که طی سال‌های تحریم، تجارت‌هایی در قالب تجارت مرزی شکل گرفته است. مثلا بازارچه‌های مرزی ایجاد شده یا تجارت ملوانی، پیله‌وری و مرزنشینی شکل گرفته که اکنون باید وارد مسیر رسمی تجارت شود. حتی بازارچه‌های مرزی هم چندان مطابق قوانین و مقررات تجارت رسمی نیست. درنهایت معنای تمامی این کانال‌های غیررسمی جز تهدید تولید داخلی ما نبوده است. اکنون انتظار ما این است که این کانال‌ها کم‌کم برچیده شود.

وی افزود: در حال حاضر دیگر بنادر ما مشمول تحریم نیست که کشتی‌های بزرگ خارجی نتوانند آنجا پهلو بگیرند. آزاد شدن مسیر حمل‌ونقل در بنادر ما علاوه بر کاهش قیمت، سبب افزایش توان رقابتی بنادر تجاری‌مان با بنادر دیگر کشورهای همسایه خواهد شد. اکنون دیگر نیازی به یکسری مجوزها و پروانه‌ها که در زمان تحریم وضع شده بود، نیست. بازنگری در مقررات و دستورالعمل‌ها اکنون برای ما یک الزام است.

وی با بیان اینکه برای اصلاح خط تولید و تغییرات باید سرمایه‌گذاری زیادی صورت گیرد، گفت: در صنعت اتفاقی که می‌افتد این است که بازار رقابت سالم‌تر و عادلانه‌تر می‌شود. در فضای کنونی شرایط بهتری برای تولید و سرمایه‌گذاری در صنعت ما فراهم می‌شود. در دو سال گذشته تولیدکنندگان کالاهای صادراتی غیرنفتی تلاش مضاعفی داشتند تا بتوانند این صادرات را رونق ببخشند و اکنون با تسهیل واردات مواد اولیه بهتر و کاهش هزینه تولید قاعدتا فرصت خوبی برای افزایش صادرات غیرنفتی ما ایجاد می‌شود.

کرباسیان گفت: باتسهیل مقررات ورود و خروج و کاهش تعرفه‌ها می‌توانیم به جایی برسیم که ریسک بالای قاچاق برای افراد صرفه نداشته باشد که دست به این کار بزنند. از طرف دیگر حذف تحریم‌ها باعث می‌شود شرکت‌های بزرگ دنیا بتوانند در داخل کشور ما نمایندگی رسمی داشته باشند. ضمن اینکه بیشتر امیدواری ما به رونق گرفتن تولید داخلی است و زمانی که یک کالای باکیفیت و با قیمت تمام‌شده مناسب در داخل تولید شود، عملا انگیزه قاچاق با کاهش سودآوری آن از متخلفان گرفته می‌شود.

رئیس کل گمرک ایران به خودتحریمی نیز اشاره کرد و گفت: قطعا خودتحریمی، به همان معنای حذف قوانین زائد، هم باید پایان یابد. دولت برای این کار برنامه‌ریزی کرده است. در حال حاضر بخشی از وزارت امور اقتصادی و دارایی در حال بررسی و اصلاح کلیه مجوزهایی است که دستگاه‌های مختلف صادر می‌کنند.

وی در مورد ابراز نگرانی‌ها از واردات در پساتحریم نیز اظهار کرد: فضای ایجاد شده و برداشته شدن تحریم‌ها بیش از هر حوزه‌ای به نفع تولید است. اکنون محدودیت‌ها و موانع از سر راه واردات مواد اولیه، کالاهای واسطه‌ای، ماشین‌آلات و فناوری جدید برداشته شده است که همگی در خدمت تولید هستند. با این همه برای محدود کردن واردات کالاهای مصرفی که تولید مشابه در داخل دارد هم می‌توان از همان سیاست رایج در دنیا یعنی مکانیسم‌های تعرفه‌ای سود برد که در قانون برنامه هم دیده شده است. البته باید گرایش جامعه را به سمت مصرف کالای داخلی هدایت کنیم.

وی ادامه داد: تحریم‌ها به تازگی رفع شده است و ما اکنون در خط آغاز هستیم. ما در خط شروع یک ماراتن هستیم و باید با تدبیر و عقلانیت، با حفظ انرژی برای اولویت‌های اصلی و تقسیم نیرو مسیر را جلو برویم.

کرباسیان در پاسخ به اینکه آیا در دوره کنونی یا همان پساتحریم، شاهد یک جهش قابل توجه در تجارت خارجی کشور خواهیم بود، عنوان کرد: من بیشتر از افزایش حجمی و ارزشی واردات و صادرات کالا و خدمات کشور به ترکیب کالاهای وارداتی فکر می‌کنم. یعنی اولویت من این است که واردات به نحوی انجام شود که چرخه تولید کشور راه بیفتد و سرعت بگیرد. ما اکنون قدرت انتخاب داریم. تولیدکنندگان ایرانی باید از این فضای ایجادشده نهایت استفاده را ببرند. همین هیات‌های تجاری که می‌آیند و می‌روند بیشتر در امر سرمایه‌گذاری و همکاری برای تولید فعال هستند. ترکیب هیات‌ها به آن نحوی که من اطلاع دارم بیشتر مربوط به شرکت‌های بزرگی است که می‌آیند تا زمینه سرمایه‌گذاری برای تولید کالا را بررسی کنند. این اتفاق مبارکی است که هم به رشد اقتصادی و هم به اشتغال ما کمک می‌کند.