یاد
کارل مارکس؛ ۱۲۵ سال پس از درگذشت
جمعه چهاردهم مارس با یکصد و بیست و پنجمین سالروز درگذشت کارل هاینریش مارکس همزمان است. کارل مارکس در پنجم ماه مه سال ۱۸۱۸ در شهر آلمانی تریر در کرانه رود راین به دنیا آمد. پدرش که حقوقدان برجستهای بود، ریاست کانون وکلای شهر را برعهده داشت. هاینریش مارکس، پدر کارل مارکس، تحت تاثیر افکار روشنگری بود. هنگامیکه مارکس ۱۷ساله شد، پدرش او را در دانشکده حقوق دانشگاه بن ثبت نام کرد؛ اما مارکس در سال ۱۸۳۰ بن را ترک گفت و به دانشگاه برلین گام نهاد. در این دانشگاه بود که مارکس با حلقه «هگلیان جوان» ارتباط پیدا کرد و این گروه جهت فکری آینده او راشکل دادند.
کارل مارکس شکلدهنده یکی از مهمترین جریانهای جامعهشناسی است؛ جریانی که در قرن بیستم، اروپای شرقی را دربر گرفت. وی با الهام از ایده «کاتریالیسم» فویرباخ و تلفیق آن با «دیالکتیک» هگل، نظریه خویش را با عنوان «ماتریالیسم دیالکتیک» سامان داد. فویرباخ یکی از اعضای حلقه هگلیان جوان بود که به ایدئالیسم هگل ایراد وارد کرد.
وی معتقد بود، مبنای تحلیل همه امور، مادی است و بر همین اساس نمیشود در عالم ذهن به بررسی امور پرداخت. از نظر مارکس نیز مبنای تحلیل امور، مادی است. وی نظام طبقاتی را براساس نوع ارتباط فرد با ابزار تولید میداند. هر کس که صاحب ابزار تولید است، در طبقه بورژوا و کسی که فاقد آن است، در طبقه پرولتاریا جای خواهد گرفت. طبقه بورژوا به استثمار پرولتاریا میپردازد و از آنجایی که صاحب ابزار تولید است، نیروی کار، آنان را به قیمتی ارزان میخرد. مارکس میگوید، اگر پرولتاریا به خودآگاهی برسد، میتواند نظام بورژوازی را سرنگون سازد.
این تفکر انقلابی مارکس در قرن بیستم باعث شکلگیری انقلابهای وسیعی در سطح جهان شد. هدف اصلی مارکس، انقلاب علیه سرمایهداری و ظهور نظام بیطبقه بود. به نوشته ویکیپدیا، مارکس بیش از ۳۰ سال آخر عمر را در لندن و در تبعید گذراند. عقاید او که در زمان خودش نیز طرفداران بسیاری یافتند، پس از مرگ توسط افراد بیشتری تبلیغ میشدند. با پیروزی و قدرتگیری بلشویکها در روسیه در سال ۱۹۱۷، طرفداران کمونیسم و مارکسیسم در همهجای دنیا رشد کردند و چند سال پس از جنگ جهانی دوم، یکسوم از مردم دنیا زیر حکومت کسانی که خود را «مارکسیست» میدانستند، زندگی میکردند.
رابطه این «مارکسیست»های متعدد با اندیشه مارکس مورد اختلاف نظر است. خود مارکس یک بار درباره دیدگاههای حزبی سوسیال دموکراتیک در فرانسه که خود را مارکسیست میدانست، گفت: «خوب است حداقل میدانم که من مارکسیست نیستم!»
مارکس در ۱۴ مارس ۱۸۸۳ در لندن در گذشت و در گورستان هایگیت به خاک سپرده شد. «سرمایه»، «هجدهم برومر لویی بناپارت» و «دستنوشتههای اقتصادی فلسفی ۱۸۴۴» از جمله آثار او هستند.
ارسال نظر