توسعه صنایع پتروشیمی در منطقه خلیج فارس
گزارشهای این موسسه از آن حکایت دارد که کشورهای این منطقه در سال گذشته توانستهاند میزان تولید خود را با ۵/۱۳ درصد رشد مواجه سازند و به ۱۱۶ میلیون تن برسانند که در این میان سهم ۵۰ درصدی عربستان سعودی از کل درآمد حاصل از فروش این محصولات بسیار قابل توجه است.
در این میان با اشاره به گزارش موسسه تحقیقاتی «مید»، در میان کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس و در فاصله سالهای 2006 تاکنون، صنعت پتروشیمی در حدود 44 درصد رشد کرده است. همچنین میزان قراردادهای توسعه زیربخشهای نفت و گاز در کشورهای این منطقه حکایت از آن دارد که بیشترین میزان رشد پروژههای توسعه در این صنعت متعلق به بخش پتروشیمی بوده که 82 درصد رشد را نشان میدهد.
توسعه گاز پس از این قرار گرفته که حکایت از 71 درصد رشد دارد و پس از آن قراردادهای نفتی و پالایشی به ترتیب با 65 و 7 درصد رشد مواجه بودهاند.
برخی از این پروژهها که در حال حاضر در دست اقدام و ساخت است عبارتند از: چهارمین پالایشگاه کویت که مجری آن شرکت KNPC است و بالغ بر ۱۴ میلیارد دلار هزینه راهاندازی آن برآورد شده است و انتظار میرود نهایتا تا پایان سال آینده میلادی افتتاح شود. پالایشگاه عمان پروژه دیگری است که نیازمند ۱۰ میلیارد دلار سرمایهگذاری است و قرار است توسط شرکت نفت این کشور راهاندازی شود و تاریخ تحویل آن ۲۰۱۴ تخمین زده شده است.
یک مجتمع بزرگ 20 میلیارد دلاری به نام جوبیل در عربستان سعودی امسال راهاندازی میشود که آرامکو مجری آن بود. پالایشگاه جیزان نیز با 7 میلیارد دلار هزینه سرمایهگذاری پروژه دیگر این شرکت است.
پیشبینی موسسه شیمیایی و پتروشیمیایی خلیج (فارس) در این زمینه از افزایش ۴۶ درصدی ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی در این کشورها در فاصله سالجاری تا پایان ۲۰۱۵ حکایت دارند و انتظار میرود این ظرفیت تولید از ۳/۷۷ میلیون تن در سال به ۱۱۳ میلیون تن برسد. در عین حال پیشبینیهای این موسسه از ریسکهای موجود در اقتصاد جهان و احتمال بالای سرایت ریسکهای موجود به صنایع مذکور خبر داده است؛ چرا که در خلال سالهای اخیر، هر اتفاق مثبت و منفی در اقتصاد دنیا به نوعی بر افتوخیزهای این صنایع اثر گذاشته است؛ خصوصا آنکه وابستگی بالای نفت به تقاضای جهانی و مشکلات موجود در عرصه جهانی تولید را نباید نادیده گرفت، اما باید این تبصره را نیز افزود که تدابیری که در این سالها توسط کشورهای منطقه اندیشیده شده، اثرات بالایی را در کاهش تاثیرپذیری این صنایع بر جای نهاده که ایمنی صنعت پتروشیمی را افزایش داده است.
به طور کلی صاحب نظران معتقدند انرژی و خوراک ارزان، تولید محصولات پتروشیمی را در کشورهای نفت خیز منطقه
خلیجفارس در مقایسه با سایر کشورهای جهان مقرون به صرفه تر میسازد و اگر به این موضوع، دسترسی آزاد این کشورها را به دریا و امکان انتقال ارزان محصولات به سایر کشورهای دنیا را بیفزاییم باید گفت: کشورهای عضو سازمان شورای همکاری پتانسیلهای لازم برای تبدیل شدن به غولهای صنعت پتروشیمی جهان را دارا هستند. یک موسسه تحقیقاتی در کویت به نام «مرکز» معتقد است چند سال آینده کشورهای عضو GCC از طریق درآمدهای نفت و گاز و متنوع سازی در استفاده از منابع نفت و گاز خود به ثروت و قدرت عجیبی در جهان دست مییابند. این موضوع اقتصاد آنها را نیز از بعد داخلی (تولید، بیکاری و تورم) بهبود خواهد بخشید. البته میزان درآمدهای ناشی از فروش محصولات به ارزش دلار، بحران منطقه یورو و قیمت نفت بستگی دارد، اما به هر حال این روند طی خواهد شد.
در حال حاضر پیشبینی میشود کشورهای نوظهور با افزایش تقاضا مواجه باشند و این موضوع بر روند قیمتها اثر میگذارد، البته فعلا روند قیمت نفت نزولی است و انتظار میرود طی ماههای آتی نیز این روند کاهشی باشد که در این صورت قیمتها نیز کاهش خواهند یافت هرچند هزینههای تولید نیز کاهش مییابند. در حال حاضر کمترین هزینه تولید در زمینه محصولات پتروشیمی در اختیار کشورهای منطقه خلیج فارس است. به طوریکه هر تن اتیلن در حدود ۲۵۰ دلار هزینه میبرد. این رقم برای کشورهای آمریکای شمالی ۶۵۰ دلار، آسیای جنوبی ۶۸۰، آمریکای جنوبی ۷۰۰، شمال آسیا ۷۵۰ و شرق اروپا ۸۰۰ دلار است. در این بین باید گفت توسعه صنعت انرژی در کشورهای منطقه خلیج فارس به این دلیل نیست که تکنولوژی توسعه یافتهای در اختیار این کشورها بوده، یا تقاضای بالایی را در اختیار داشتند، بلکه عمده این توسعه را مدیون منابع نفت و گاز خود هستند. به طور کلی استفاده از نفتا و گاز طبیعی در جهان به عنوان خوراک مجتمعهای پتروشیمی مرسوم است؛ به طوری که در اروپا، آمریکا، خاورمیانه، ژاپن و آسیا به ترتیب از نفتا، گاز و نفتا، گاز طبیعی، نفتا و در نهایت درصد بالایی نفتا و اندکی گاز
طبیعی استفاده میشود. بر این اساس احتمالا به زودی قطر به دلیل دسترسی به منابع عظیم گازی در گنبد شمالی (مشترک با پارس جنوبی) به یکی از قطبهای اصلی پتروشیمی جهان تبدیل خواهد شد. پیشبینی میشود توسعه این صنعت در قطر میتواند رشد اقتصادی این کشور را تنها از محل تولید و صادرات این محصولات تا ۵ واحد درصد افزایش دهد.
در حال حاضر از میان کشورهای منطقه، عربستان سعودی توانسته در حدود 70 درصد تولید کل محصولات پتروشیمی منطقه را در دست بگیرد. این موضوع با توجه به تولید نزدیک به 11 میلیون بشکهای نفت این کشور و نقش اساسی آن در انرژی جهان، سهم آتی این کشور را در معادلات سیاسی انرژی نیز افزایش میدهد. به علاوه، این سهم برای کشورهای قطر، کویت، عمان، امارات و بحرین به ترتیب 11، 7،6،4 و 2 درصد است. آمار تولید این کشورها در سال 2010 به ترتیب 53، 10، 5،8/4، 4/3 و 4/1 میلیون تن در سال است. جدول این صفحه برخی از پروژههای مهم پالایشی و پتروشیمی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس را مورد بررسی قرار داده است.
غیبت آرام پلیاتیلن در بازارهای ترکیه و چین
گروه بورس جهانی- ممنوعیت صادرات ۵۰ قلم کالای صنعتی، پتروشیمی و مواد غذایی ایران در اواسط هفته گذشته برای حفظ تولید ملی، سبب شده تا نگرانیهایی در بازارهای جهانی به ویژه بازار پلیاتیلن ترکیه و چین به وجود آید. در لیست محصولات پتروشیمی، پلیاتیلن، پلیپروپیلن، پیویسی، پلیاستایرن، پلیاتیلن ترفتالات و ABS وجود دارد.
این در حالی است که پلیاتیلن، کالایی مهم برای کشورهای ترکیه و چین محسوب میشود و صادرات ایران به این دو کشور به طور سالانه 8/3 میلیون تن است و از این رو ایران صادرکنندهای بزرگ به کشورهای چین و ترکیه است که ممنوعیت صادرات این کالا، سبب نگرانی تولیدکنندگان این دو کشور شده است.
از سوی دیگر، ممنوعیت صادرات پلاستیک نیز سبب شده تا شرکتهای پتروشیمی به این موضوع اعتراض کرده و دادخواستهایی به دولت برای تجدید نظر در ممنوعیت صادرات این کالاها ارائه شود. این در حالی است که برخی از آگاهان در ایران، این ممنوعیت صادرات را موقتی دانسته و احتمال میدهند در یک هفته تا ۱۰ روز آینده ممنوعیت صادرات محصولات پلیمری لغو شود. البته در حال حاضر انتقال مواد اولیه به بنادر متوقف شده است.
یک منبع آگاه در بازار ادعا کرده است: انگیزههای دولت ایران برای ممنوعیت صادرات سیاسی بوده و هدف، وارد کردن شوک به بازارهای جهانی و هشدار به تولیدکنندگان داخلی و خارجی بوده است. در همین حال برخی از معاملهگران در بازار چین و ترکیه معتقدند؛ دولت ایران با ممنوعیت صادرات این 50 قلم تلاش میکند تا نرخ ارز را کنترل و از افت ارزش ریال در مقابل دلار جلوگیری کند. از سوی دیگر برخی از معاملهگران در بازار پلیاتیلن ترکیه بر این باورند که دولت ایران در تلاش است که با ممنوعیت صادرات محصولات پلیمری از دسترسیهای غیررسمی مجتمعهای پتروشیمی به دلار جلوگیری کند. این در حالی است که ایران یک منبع مهم برای صادرات پلیاتیلن سنگین به ترکیه است، به طوری که میزان صادرات این کالا به ترکیه 128 هزارتن در 10 ماه ابتدایی سال 2012 بوده است، همچنین بیش از 115 هزارتن پلیاتیلن سنگین در سال 2011 به کشور ترکیه صادر شده است.
این در حالی است که میزان صادرات پلیاتیلن سبک در سال ۲۰۱۱ به ترکیه به شدت کاهش یافته است. برخی از منابع آگاه میگویند: صادرات پلی اتیلن سبک به ترکیه با نرخی کمتر از بازار داخل انجام شده است که در این سال با وجود قانونهای ضد دامپینگ، صادرات این کالا به ترکیه کاهش یافت. از سوی دیگر، یکی از تاجران ترکیه میگوید: با توجه به اینکه کامیون حمل محصولات پلیمری در مرزها متوقف شده اند، بسیاری از واردکنندگان ترکیه در حال تعلیق سفارشهای پلی اتیلن سنگین از ایران هستند. به همین دلیل بیشتر توزیعکنندگان محلی در ترکیه عرضههای خود را کاهش دادند. با این حال همچنان تقاضا برای پلیاتیلن در ترکیه اندک است. در همین حال در چین نگرانیهایی در خصوص ممنوعیت صادرات محصولات پلیمری در آینده وجود دارد، این در حالی است که همچنان تقاضا در این کشور نیز پایین است ، اما احتمال دارد که این خبر اندکی باعث بهبود بازار پلی اتیلن در چین شود. البته یک تاجر ایرانی هم معتقد است؛ با وجود ممنوعیت صادرات محصولات پلیمری، صادرات پلیاتیلن در آینده به چین و ترکیه کاهش مییابد. همچنین بیشتر صادرکنندگان محصولات پلیمری در انتظار شنیدن جزئیات بیشتر درباره
این موضوع هستند.
در همین حال به گفته این تاجر ایرانی، با توجه به ممنوعیت صادرات، حمل پلیاتیلن به این دو کشور و در ماه نوامبر کاهش خواهد یافت. علاوه بر این در حال حاضر هم مذاکرات برای ثبت قراردادهای جدید لغو شده است. این در حالی است که با توجه به تحریمهای آمریکا و اتحادیه اروپا علیه ایران، در حال حاضر چین خروجی عمده مواد پلیمری ایران است. کما اینکه در 10 ماه ابتدایی سال 2012 صادرات پلی اتیلن به چین حدودا 855 هزار تن بوده، این کالا سال 2011 هم به میزان 790 هزارتن به چین صادر شده است. علاوه بر این، گفته میشود ایران بزرگترین منبع صادرات پلیاتیلن سبک و سنگین به چین است.
منبع: www.apic-online.org
ارسال نظر