لزوم افزایش کیفیت با استانداردسازی صورت‌های مالی بررسی شد
مانع «مالی» جهانی شدن
در یک نگاه کلی، گزارش‌ها و صورت‌های مالی به اسنادی اشاره دارند که جزئیات اطلاعات مالی واحد‌های تجاری، شامل دارایی‌‌‌ها، بدهی‌‌‌ها، حقوق صاحبان سهام، درآمد و هزینه‌‌‌ها، سهم سهامداران، جریان وجوه نقد و سایر اطلاعات مربوط به آن را در طول یک بازه زمانی ارائه می‌دهند. تهیه این نوع گزارش‌ها از مهم‌ترین وظایف حسابداران محسوب می‌شود و مهم‌ترین هدف تهیه این گزارش‌ها، تبدیل مفاهیم مهم و اطلاعات دقیق مالی به اطلاعات آسان و قابل فهم است. شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس، موظف به انتشار گزارش‌های مالی خود هستند تا سرمایه‌گذاران بتوانند به قضاوتی بهتر درباره شرکت‌ها دست پیدا کنند.
تصمیم‌گیری درباره شرکت‌ها برای سرمایه‌گذاران در بازار سهام با توجه به تغییرات بسیار زیاد (پیشرفت تکنولوژی‌ها، امکان معاملات در بستر اینترنت و فراگیری بیشتر سرمایه‌گذاری در بازارهای سهام بین مردم)، به اطلاعات کافی و باکیفیت نیاز دارد. اطلاعات حسابداری شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس به‌عنوان خلاصه‌ای از سوابق گذشته شرکت‌ها، ابزاری بسیار مهم برای تصمیم‌گیری‌های درون سازمانی و برون‌سازمانی (به‌عنوان مثال خرید سهام این شرکت توسط سرمایه‌گذاران یا اعطای وام توسط موسسات مالی) است. نکته حائز اهمیت اما فهم این است که در دسترس بودن اطلاعات به‌تنهایی کافی نیست و کیفیت اطلاعات به همان میزان اهمیت پیدا می‌کند.
برای باکیفیت‌تر شدن گزارش‌دهی‌های مالی، استاندارد‌هایی در سطح بین‌المللی تعیین شده است تا گزارش‌های مالی برای عموم سرمایه‌گذاران اطلاعات دقیق‌تری را فراهم کند. استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی، یکسان، با کیفیت بالا و فهم‌‌‌پذیر هستند که از سوی نهاد تعیین‌کننده استاندارد زیر نظر بنیاد استانداردهای گزارشگری مالی بین‌المللی وضع میشوند. این استانداردها به‌عنوان استانداردهای بین‌المللی حسابداریIAS نامیده میشوند. این استانداردها در ۱۳نوع از اقلام تنظیم میشوند و طیف گسترده‌ای از کشورها از آن استفاده می‌کنند؛ استاندارد‌هایی مانند صورت‌های مالی، موجودی‌ها، جریانات نقدی، رویه‌های حسابداری، رویداد‌های پس از گزارشدهی پیمان‌های سخت، مالیات بر درآمد و شناسایی آن، املاک و ماشین‌آلات و تجهیزات، اجاره‌ها، درآمد‌های عملیاتی، مخارج تامین مالی، افشای اطلاعات اشخاص وابسته اعم از سهامداران و طرف حساب‌های حقیقی شرکت؛ و دارایی‌های نامشهود.
آنچه به‌کارگیری استانداردهای گزارشدهی را حائز اهمیت می‌کند، سطح بالای کیفیت اطلاعات حسابداری است که موجب درک بهتر و کلی‌‌‌تر اصول شرکت توسط ذی‌نفعان خارجی و همچنین نظارت بر رفتار مدیران می‌شود. مقامات نظارتی در بیشتر کشورها برنامه‌‌‌های مالی متنوعی را برای جذب سرمایه‌گذاران تدارک دیده‌‌‌اند. جذب سرمایه‌گذاران به افزایش قدرت تولید و درنهایت بهبود تخصیص منابع منجر می‌شود. بنابراین تنظیم‌‌‌کنندگان بازار به دنبال اجرای روش‌هایی برای بهبود کیفیت هستند.
کیفیت گزارشدهی و ارزش سهام
کیفیت اطلاعات حسابداری، عامل بسیار موثری در انعکاس عملکرد اطلاعات حسابداری شرکت و ارزش ایجادشده سهامداران است. بنابراین انتظار می‌رود که تمام شرکت‌ها ارزش ایجادشده سهامداران را به بهترین شیوه انعکاس دهند. با این حال برخی شرکت‌ها تمایل دارند وضعیت نامطلوب را به گونه‌ای دیگر نشان دهند. ارائه اطلاعات جذاب برای همه سهامداران، سرمایه‌گذاران را به سرمایه‌گذاری در شرکت علاقه‌مند می‌کند؛ در نتیجه به افزایش ارزش ایجادشده سهامداران از طریق افزایش کیفیت اطلاعات حسابداری، توجه ویژه‌ای می‌شود.
استانداردهای بین‌المللی، شرکت‌ها را به افشای اطلاعات بیشتری نسبت به آنچه اکنون در ایران جاری است، الزام می‌کند و این مزیت بسیار مهمی است که در صورت پذیرش استانداردهای بین‌المللی، گزارشگری مالی در بازارهای مالی کشور به وجود خواهد آمد. به گفته کارشناسان، این موضوع میتواند زمینه‌‌‌ساز افزایش تقاضا در بازار سرمایه شود. در صورت پذیرش این استانداردها انگیزه‌های افشا در شرکت‌ها تغییر می‌کند و احتمال و دفعات پیش‌بینی تخصیص سود توسط مدیران شرکت بهبود می‌‌‌یابد. مجموعه این عوامل میتواند به سرمایه‌گذاری بیشتر توسط سرمایه‌گذاران منتهی شود که یکی از اهداف بسیار مهم سیاستگذار است.
مزایا و معایب استانداردهای بین‌المللی گزارشدهی
استانداردهای حسابداری ایران، در دنیا شناخته‌شده نیست. ایران و دیگر کشورهای جهان استانداردهای حسابداری مشترکی ندارند؛ هرچند در سال‌های اخیر تلاش‌هایی برای پیروی شرکت‌های ایرانی از استانداردهای جهانی صورت گرفته است. به‌عنوان مثال، سازمان بورس و اوراق بهادار، ناشران بزرگ بازار را ملزم به ارائه صورت‌های تلفیقی مطابق با استانداردهای IFRS کرده است؛ هرچند در عمل تا رسیدن به این استانداردها راه زیادی در پیش است. کیفیت گزارشدهی بر هزینه سرمایه‌گذاری تاثیر زیادی دارد و رعایت نکردن استانداردهای بین‌المللی در کشور، به نابرابری اطلاعاتی، نابسامانی استانداردها و... منجر شده است که این عوامل ریسک و هزینه سرمایه‌گذاری را افزایش می‌دهند.
ارتقای کیفیت گزارشدهی از میزان اطلاعات محرمانه می‌‌‌کاهد و با کم شدن عدم‌تقارن اطلاعات، احتمال بروز کژمنشی (Moral hazard) را کاهش می‌دهد. به این ترتیب ارتقای کیفیت گزارشدهی میتواند به تصمیمات بهینه سرمایه‌گذاران کمک کند. علاوه بر این، پذیرش مجموعه واحدی از استانداردهای حسابداری باعث قابلیت مقایسه بیشتر صورت‌های مالی، افزایش شفافیت و کاهش ریسک می‌شود. همچنین صورت‌های مالی با قابلیت مقایسه به سرمایه‌گذاران بالقوه کمک می‌کنند تا اطلاعات مالی شرکت‌های داخلی را با شرکت‌های عضو بازارهای سرمایه خارجی مقایسه کنند.
نقش سیاستگذار
در حوزه سیاستگذاری برای سرمایه‌گذاران داخلی، آنچه برای سیاستگذار حائز اهمیت است، تهیه دستورالعمل‌ها برای بازیگران فعال است؛ زیرا کیفیت اطلاعات حسابداری عاملی بسیار موثر در انعکاس عملکرد اطلاعات حسابداری شرکت و ارزش ایجادشده سهامداران است. بنابراین سیاستگذار انتظار دارد، تمام شرکت‌ها، ارزش ایجادشده سهامداران را به بهترین شیوه انعکاس دهند. با این حال، برخی از شرکت‌ها تمایل دارند وضعیت را به‌‌‌گونه‌‌‌ای دیگر نشان دهند. به‌عنوان مثال، برخی محققان بیان می‌کنند که کیفیت گزارشگری مالی، صرفا بر اقلام تعهدی تاثیرگذار است و کاهش کیفیت حسابداری نشان‌‌‌دهنده افزایش اقدامات متقلبانه در صورت‌های مالی است. به بیان دیگر، شرکت‌ها برای پنهان کردن تعهدات مالی خود ترجیح می‌دهند برخی از اقلام گزارشدهی خود را صادقانه منتشر نکنند.
با توجه به نتایج این گزارش مبنی بر تاثیر مثبت پیاده‌سازی استاندارد IFRS بر کیفیت اطلاعات حسابداری، پیشنهاد می‌شود نهادهای قانون‌گذار و تعیین‌کننده استاندارد با مشارکت کلیه فعالان حرفه، نقشه راهی برای رفع موانع پیاده‌سازی و تهیه دستورالعمل‌های اجرای استاندارد بین‌المللی IFRS برای کلیه شرکت‌ها فراهم کنند.
