این بیماری مغزتان را کوچک می کند

آلزایمر نوعی بیماری است که در آن سلول‌های مغز، کارکرد خود را به‌تدریج از دست می‌دهند و مغز به‌تدریج کوچک و کوچک‌تر می‌شود و فرد در یادآوری‌های روزانه خود به مشکل برمی‌خورد.

اگر آلزایمر پیشرفت کند، بیمار حتی در انجام کوچک‌ترین کارهای خود مثل پخت غذا، دستشویی رفتن، یادآوری کارهای روزانه، رانندگی، پیدا کردن خانه، حاما کردن، شناخت اعضای خانواده و حتی صحبت کردن ناتوان می‌شود و به این ترتیب استقلال خود را نیز از دست می‌دهد.

بیش از ۵۰ میلیون نفر در جهان دچار انواع دمانس (انواع مشکلات شناختی) ازجمله آلزایمر هستند که یک میلیون نفر آنها در ایران زندگی می‌کنند. طبق آمارهای انجمن آلزایمر ایران هر ۷ دقیقه، یک ایرانی به این بیماری مبتلا می‌شوند. بیماری‌ای که فعلا درمانی ندارد و فقط با تشخیص به‌موقع می‌توان آن را تا حدی کنترل کرد.

 آلزایمر، یک نوع دمانس است. دمانس، گروهی از نشانه‌های ناشی از تغییرات در مغز است که به مرور زمان بدتر می‌شود. افراد مبتلا به برخی از انواع دمانس دچار مشکلاتی در حافظه، برنامه‌ریزی، تمرکز و برقراری ارتباط می‌شوند. دمانس یک اصطلاح است که آلزایمر و برخی دیگر از بیماری‌ها مثل زوال عقل و ... زیرمجموعه آن قرار می‌گیرند.

حدود ۷۰ درصد از دمانس‌ها را بیماری آلزایمر تشکیل می‌دهد و باقی دمانس‌ها روی‌هم‌رفته ۳۰ درصد را شامل می‌شوند و این نشان می‌دهد که بیماری آلزایمر به طرز نگران‌کننده‌ای جهان را درگیر خود کرده است.

به گفته متخصصان، آلزایمر، خود را تقریبا از ۶۵ سالگی یعنی در سنین سالمندی نشان می‌دهد اما فرآیند درگیر و مبتلا شدن فرد معمولا از ۲۰ سال قبل آغاز می‌شود. بنابراین ۵۰ سالگی، بهترین زمان برای انجام تست‌های آلزایمر است.

دکتر معصومه صالحی، رئیس انجمن آلزایمر ایران  می‌گوید: متاسفانه آلزایمر را به راحتی نمی‌توان تشخیص داد و باید حتما تست‌های تشخیصی مختلفی مثل معاینات پزشکی، تست‌ بی‌دی‌اس‌ام، آزمایش‌های مختلف، ام‌آرآی و ... انجام شود تا بتوان تشخیص داد که فرد دچار آلزایمر است یا سایر دمانس‌ها.

خیلی از مردم تصور می‌کنند ژنتیک، تنها عامل ابتلا به آلزایمر است. درحالی‌که کارشناسان، این مورد را رد می‌کنند. رئیس انجمن آلزایمر ایران در این رابطه می‌گوید: ژنتیک فقط ۱۰ تا ۱۵ در ابتلا به آلزایمر موثر است، اما اگر سبک زندگی افراد از دوران کودکی بر اساس تغذیه سالم، ورزش، افزایش ذخایر مغزی، مراقبت از ناحیه سر کودک و موارد دیگر باشد، درصدِ ابتلا به این بیماری در آینده کاهش خواهد داشت. درواقع رعایت موارد یادشده از دوره کودکی، می‌تواند تا ۴۰ درصد در آینده موجب کاهش ابتلا به آلزایمر شود.

صالحی درباره ارتباط ضربه خوردن به سر در کودکی و ابتلا به آلزایمر در بزرگسالی توضیح می‌دهد: هر ضربه به سر از کودکی که موجب بیهوشی کوتاه‌مدت شود، خطر بزرگی برای ابتلا به آلزایمر در دوران سالمندی است.

طبق آمارهای انجمن آلزایمر ایران، در کشور ما حدود یک میلیون نفر فرد مبتلا به آلزایمر زندگی می‌کنند و همزمان با افزایش میزان سالمندی، ابتلا به این بیماری نیز بیشتر خواهد شد.

در جهان نیز بیش از ۵۵ میلیون نفر با انواع دمانس زندگی می‌کنند که حدود ۷۰ درصد از این افراد مشخصا مبتلا به بیماری آلزایمر هستند. پیش‌بینی‌ها نیز گویای این است که تا سال ۲۰۵۰ این آمار به ۱۵۵ میلیون نفر می‌رسد.

آمارها نشان می‌دهد سن ابتلا به آلزایمر در ایران پایین آمده و به حدود ۵۰ سالگی رسیده است. درحالی‌که این بیماری مختص سنین بالای ۶۵ سال است. به دلیل کاهش سن این بیماری در ایران، پزشکان تاکید دارند که افراد مشکوک؛ یعنی کسانی که سابقه خانوادگی دارند، از ۵۰ سالگی به بعد تست‌های تشخیصی آلزایمر را هم انجام ‌دهند تا پزشکان بتوانند به‌موقع از ابتلا به این بیماری جلوگیری یا آن را کنترل کنند.

پزشکان می‌گویند حتی اگر ژن در ابتلا به آلزایمر دخیل باشد، با یک سری کارها می‌توان میزان تاثیرگذاری ژن را ضعیف کرد و به کاهش ابتلا به این بیماری کمک کرد.

کارهایی مثل: سبک زندگی درست، افزایش ذخایر مغزی، یادگیری یک هنر جدید، یادگیری یک زبان جدید، مصرف بیشتر سبزیجات و مواد پروتئینی سفید، مصرف کمتر چربی و ترانس و از این قبیل کارها.

زمانی که آلزایمر بروز پیدا می‌کند، مراحل خاص خود را دارد. ممکن است فرد از ابتدا خاطرات نزدیک را فراموش کند. مثلا یادش می‌رود دیروز کجا بود یا چه کارهایی کرد، یا طرز پخت یک غذا را کاملا فراموش می‌کند، فیلم یا سریالی را که به تازگی دیده، فراموش می‌کند و اگر دوباره برای او پخش کنید، اصلا متوجه نمی‌شود، یک سوال را که قبلا پرسیده، دوباره و دوباره و دوباره می‌پرسد، وسایل را جابجا می‌گذارد، نحوه حمام کردن خود را فراموش می‌کند، طرز پوشیدن لباس‌های خود را به یاد نمی‌آورد، یادش نمی‌آید چگونه باید دست‌های خود را با آب و صابون بشوید. دم‌کنی را روی شعله گاز می‌گذارد و ... . هرچقدر بیماری پیشرفته‌تر ‌شود، این رفتارها بیشتر خواهد شد.

پیشرفت آلزایمر در برخی افراد تدریجی رخ می‌دهد و برخی افراد تا مدتی آن را کتمان می‌کنند تا دیگران متوجه بیماری آنها نشوند.

پزشکان تاکید دارند که اگر فرد، بیماری را پنهان کند و به‌موقع تحت درمان قرار نگیرد، پیشرفت بیماری سریع‌تر می‌شود. اما هر یک سال تشخیص زودهنگام می‌تواند باعث شود که مشکلات ناشی از بیماری ۵ سال به تعویق بیفتد و فرد بتواند با استقلال بیشتری به زندگی ادامه دهد. وگرنه فرد، استقلال کامل خود را از دست می‌دهد و حتی برای غذا خوردن و لباس پوشیدن نیازمند دیگران می‌شود.